| 1. Nazwa obiektu: |
Kopalnie krzemienia pasiastego Krzemionki Opatowskie
|
| 2. Typ obiektu: |
pozostałości górnictwa
|
| 3. Współrzędne GPS: |
Φ:
50° 58' 20,928"
Δ:
21° 29' 26,952"
|
| 4. Przynależność administracyjna: |
- świętokrzyskie - ostrowiecki - Bodzechów (gm. wiejska)
|
| 4.1 Miejscowość: |
Sudół
|
| 5. Kraina geograficzna: |
|
| 6. Opis lokalizacji obiektu: |
Jadąc drogą nr 754 z Ostrowca Świętokrzyskiego w kierunku Bałtowa, za miejscowością Sudół, należy skręcić w prawo na Krzemionki. Przy skrzyżowaniu stoi znak kierujący na Rezerwat i Muzeum Archeologiczne Krzemionki.
|
| 7. Forma własności terenu: |
skarb państwa
|
| 8. Nr i nazwa arkusza mapy: |
818 Ostrowiec Świętokrzyski
|
| 1. Długość: | do: 4500 m |
| 2. Szerokość: | do: 200 m |
| 3. Wysokość: | brak |
| 4. Powierzchnia: | 785000 m2 (78,000 ha) |
| 5. Objętość: | brak |
| 6. Wysokość n.p.m.: | 208 m |
| 7. Inne mierzalne cechy: | Liczba kopalń: ok. 4000. Głębokość kopalni: do 9m. Wysokość podziemnych wyrobisk: 0,55 - 1,2 m. |
| 1. Forma własności obiektu: | skarb państwa |
| 2. Status: | chroniony |
| 3. Status - uwagi: | brak |
| 4. Stan zachowania obiektu: | |
| 5. Położenie | na szlaku turystycznym |
| 6. Dostępność: | łatwo dostępny |
| 7. Ekspozycja: | dobrze wyeksponowany |
| 8. Ranga obiektu: | międzynarodowa |
| 9. Uwagi o położeniu i dostępności: | Wstęp na teren rezerwatu jest płatny. Zwiedzanie odbywa się wyłącznie z przewodnikiem, z wyjątkiem budynku Muzeum. |
| 10. Ocena atrakcyjności turystycznej: | |
| 11. Ocena atrakcyjności dydaktycznej: | |
| 12. Ocena atrakcyjności naukowej: | |
| 13. Ogólna ocena atrakcyjności obiektu: | Krzemionki Opatowskie stanowią najcenniejszy, największy i najlepiej zachowany w Polsce i na całym świecie kompleks prehistorycznych kopalń, działających w neolicie i na początku epoki brązu (3900-1600 p.n.e.). Wydobywany był tu równie unikatowy kamień - krzemień pasiasty. Służył on ówczesnym ludom głównie do wyrobu narzędzi, które znane były w promieniu aż 600 km od miejsca wydobycia. Współcześnie wykorzystywany jest do wyrobu pięknej biżuterii.
Na terenie Krzemionek znajduje się budynek muzealny z ciekawą ekspozycją dotyczącą krzemieni. Jednak główną atrakcją jest trasa turystyczna prowadząca przez wyrobiska kopalń, hałdy, zagłębienia poszybowe. Długość trasy wynosi ok. 2km, z czego ok. 500m stanowi trasa podziemna. |
| 14. Pozostałe uwagi: | Ponieważ trasa prowadzi pod ziemią, gdzie panują chłodne warunki (latem 8-13 stopni C), zaleca się zabranie ciepłego okrycia. |
| 1. Regiony strukturalne Polski: |
- obrzeżenie mezozoiczne Gór Świętokrzyskich
|
| 2. Wiek geologiczny: | |
| 3.1 Litologia: |
- Czerty, rogowce, krzemienie
- Wapienie
|
| 3.2 Forma rzeźby terenu: | |
| 3.3 Geneza: | |
| 4. Opis geostanowiska: | Krzemienie pasiaste tkwią w białych skałach osadowych - wapieniach, które formowały się w środowisku morskim w okresie późnej jury (późny oksford), ok. 160 mln lat temu. Obszar Krzemionek stanowił w tamtych czasach płytka część morza, zwaną platformą węglanową, w postaci barier oolitowych i laguny na ich zapleczu. Były to skrajnie płytkowodne środowiska, miejscami wręcz lądowe, o czym świadczyć mogą znajdowane struktury korzeniowe, czy liczne szczątki roślin. W wapieniach tych znajduje się kilka poziomów buł krzemiennych. Ich powstanie wiąże się z regionalnym spłycaniem zbiornika morskiego, a co z tym idzie procesami wysychania, podwyższeniem pH wody przybrzeżnej i innych, co z kolei zwiększyło dostawę i rozpuszczalność krzemionki. Sam krzem w wodzie morskiej występuje w postaci kwasu ortokrzemowego i jest go niewiele, za to bardzo łatwo ulega przesyceniu, zwłaszcza w warunkach spadku pH. Wówczas zamienia się w zol (stan koloidalny), a następnie w żel krzemionkowy, który strąca się przy dnie lub w zagłębieniach. W taki sposób wypełnione zostały krzemionką nory, wykopane w osadach dna morskiego głównie przez skorupiaki. Z czasem żel przekształcił się w kwarc lub chalcedon, tworząc wydłużone, rozgałęziające się buły krzemienne, które obserwować można w stropie wyrobiska górniczego podczas zwiedzania podziemnej trasy. |
| 1. Opracowanie: |
|
| 2. Aktualizacje: |
brak aktualizacji |
| Autor | Tytuł | Publikacja | Rok wydania | Uwagi | ISBN | | Dziadosz, E., Tarkowski, R. | Krzemień pasiasty z okolic Ostrowca Świętokrzyskiego nową wizytówką Polski. | Przegląd Geologiczny, 57 (3) | 2009 | | | | Gutowski, J. | Oxfordian and Kimmeridgian of the northeastern margin of the Holy Cross Mountains, Central Poland | Geological Quarterly, 42 (1) | 1998 | | | | Migaszewski, Z., Gałuszka, A., Durakiewicz, T., Starnawska, E. | Middle Oxfordian-Lower Kimmeridgian chert nodules in the Holy Cross Mountains, south-central Poland | Sedimentary Geology, 187 (1-2) | 2006 | | | | Pieńkowski, G., Gutowski, J. | Geneza krzemieni górnego oksfordu w Krzemionkach Opatowskich | Tomy Jurajskie 2 | 2004 | | | | Złonkiewicz Z. | Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50000, arkusz Ożarów (819) | Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa | 1994 | | | | Złonkiewicz Z. | Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50000, arkusz Ożarów (819) | Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa | 1992 | | |
|
Φ: 50,972480 Δ: 21,490820