| 1. Nazwa obiektu: |
Ostańce wapienne z ruinami strażnicy w Przewodziszowicach
|
| 2. Typ obiektu: |
elementy rzeźby - formy denudacyjne
|
| 3. Współrzędne GPS: |
Φ:
50° 38' 41,000"
Δ:
19° 23' 42,000"
|
| 4. Przynależność administracyjna: |
- śląskie - Powiat myszkowski - Żarki
|
| 4.1 Miejscowość: |
Żarki-Przewodziszowice
|
| 5. Kraina geograficzna: |
|
| 6. Opis lokalizacji obiektu: |
Pozostałości starej warowni znajdują się na leśnej polanie, około 1 km na północny-wschód od wschodniego krańca Przewodziszowic. Dojście lub dojazd rowerem drogą asfaltową.
|
| 7. Forma własności terenu: |
prywatna
|
| 8. Nr i nazwa arkusza mapy: |
879 Żarki (Myszków)
|
| 1. Długość: | do: 40 m |
| 2. Szerokość: | do: 20 m |
| 3. Wysokość: | do: 15 m |
| 4. Powierzchnia: | brak |
| 5. Objętość: | brak |
| 6. Wysokość n.p.m.: | 365 m |
| 7. Inne mierzalne cechy: | brak |
| 1. Forma własności obiektu: | prywatna |
| 2. Status: | na obszarze chronionym |
| 3. Status - uwagi: | Park Krajobrazowy Orlich Gniazd |
| 4. Stan zachowania obiektu: | |
| 5. Położenie | na szlaku turystycznym |
| 6. Dostępność: | łatwo dostępny |
| 7. Ekspozycja: | dobrze wyeksponowany |
| 8. Ranga obiektu: | regionalna |
| 9. Uwagi o położeniu i dostępności: | Przy strażnicy w Przewodziszowicach przebiega jeden z najważniejszych szlaków pieszych na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej - niebieski szlak Warowni Jurajskich, a początek bierze żółty Szlak Żarecki. Biegnie tu również szlak rowerowy (Trasa 564) |
| 10. Ocena atrakcyjności turystycznej: | |
| 11. Ocena atrakcyjności dydaktycznej: | |
| 12. Ocena atrakcyjności naukowej: | |
| 13. Ogólna ocena atrakcyjności obiektu: | Malownicze, strome skały ostańca wapiennego stanowią dużą atrakcję zarówno pod względem przyrodniczym, krajobrazowym, jak i kulturowym, ze względu na zachowane na wysokiej skale fragmenty 1,5-metrowej grubości murów średniowiecznej strażnicy. Na skałach wytyczono również liczne drogi wspinaczkowe. |
| 14. Pozostałe uwagi: | Strażnicę wzniesiono na trudno dostępnym wapiennym ostańcu (390 m n.p.m.). W skład założenia obronnego wchodziła część górna na skale, stanowiąca właściwą strażnicę i część dolna - majdan gospodarczy wokół ostańca. Została ona wzniesiona prawdopodobnie w XIV w. lub na przełomie wieków XIV i XV, na polecenie króla polskiego, Kazimierza Wielkiego albo księcia śląskiego, Władysława Opolczyka. Razem ze Strażnicą Suliszowice stanowiła wsparcie – jako wysunięta flanka – zamku obronnego Ostrężnik. W XV w. była siedzibą rycerza-rozbójnika Mikołaja Kornicza, zwanego „Siestrzeńcem”. Strażnica pełniła swoją rolę dość krótko bo została opuszczona i popadła w ruinę jeszcze w XV wieku lub na początku XVI wieku. |
| 1. Regiony strukturalne Polski: |
- monoklina śląsko-krakowska i strefa opolska
|
| 2. Wiek geologiczny: | |
| 3.1 Litologia: | |
| 3.2 Forma rzeźby terenu: | |
| 3.3 Geneza: | |
| 4. Opis geostanowiska: | W okresie górnej jury (161-146 mln lat temu) na szelfie położonym na północ od Oceanu Tetydy (obecnie na obszarze dzisiejszej Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej) istniało morze, w którym w warunkach ciepłego klimatu osadzały się wapienie. Można wyróżnić trzy główne typy litologiczne tych osadów: wapienie skaliste, płytowe i gruboławicowe.
Istniały tu wtedy szczególne warunki do rozwoju budowli węglanowych zwanych biohermami, przypominających rafy, ale konstruowanych nie przez korale, lecz przede wszystkim przez gąbki. Istotną rolę odegrały również sinice (stromatolity, onkoidy) i bakterie. Spotyka się w nich także takie organizmy jak małże, ramienionogi, serpule, mszywioły, rzadziej amonity, belemnity, szkarłupnie, kraby i in. Poza skamieniałościami ważnym składnikiem mineralnym w utworach biohermalnych jest matriks mikrytowy (mikrokrystaliczne spoiwo kalcytowe). Tego typu osady węglanowe stały się głównym budulcem masywnych, bardzo twardych i zwięzłych wapieni skalistych, charakteryzujących się brakiem widocznego warstwowania. Takie struktury organicznego pochodzenia, podobnie jak rafy, przybierały kopcopodobne lub soczewkowate formy rozwijające się prawdopodobnie na wyniesionych fragmentach dna morskiego. W otoczeniu bioherm powstawały głównie wapienie płytowe, najmniej odporne na wietrzenie i erozję.
W trzeciorzędzie, w warunkach lądowych procesy denudacyjne doprowadziły do odsłonięcia wapieni jurajskich i wypreparowania wapieni skalistych spośród mniej odpornych typów wapieni. Obecnie tworzą one charakterystyczne dla Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej różnego rodzaju formy skalne. Skały w Przewodziszowicach są jednym z licznych ostańców zbudowanych z wapieni skalistych jury górnej i wykorzystanych do budowy strażnicy o wysokich walorach obronnych. |
| 1. Opracowanie: |
|
| 2. Aktualizacje: |
brak aktualizacji |
| Autor | Tytuł | Publikacja | Rok wydania | Uwagi | ISBN | | R. Chybiorz, M.Drozd, Z. Heliasz, J. Lewandowski, M. Trzepla | OBJAŚNIENIA DO MAPY GEOŚRODOWISKOWEJ POLSKI 1:50 000 Arkusz ŻARKI (879) | Państwowy Instytut Geologiczny | 2004 | | ISBN 8373720472 | | WIKIPEDIA | Strażnica Przewodziszowice | http://pl.wikipedia.org/wiki/Stra%C5%BCnica_Przewodziszowice | | strona internetowa | | | Paweł Haciski | JURA 1 | RING GÓRY | 2009 | | 978-83-908472-4-5 |
|
Φ: 50,644722 Δ: 19,395000