| 4. Opis geostanowiska: | W dróżce, idącej grzbietem Grabiny i w jej bezpośrednim sąsiedztwie odsłaniają się zlepieńce permskie (Fot. 1). Leżą one na urozmaiconej powierzchni wapieni dewonu, budujących grzbiet Grabiny. Kontakt zlepieńców i wapieni nie jest odsłonięty, co sprawia, że miąższość tutejszego pakietu zlepieńców nie jest znana. Osiąga ona co najmniej 1 m, lecz najprawdopodobniej nie przekracza paru metrów.
Ziarna zlepieńców reprezentowane są przez różnoziarnisty materiał okruchowy wapieni dewonu, w różnym stopniu obtoczony; od ziaren słaboobtoczonych, po silnie zaokrąglone (Fot. 2). Brak okruchów ostrokrawędzistych świadczy o przebytym transporcie i wystarczająco długotrwałym okresie modelowania ziaren. Zlepieńce są słabowysortowane, poszczególne ziarna sięgają do około 15 cm średnicy. Materiału do utworzenia otoczaków dostarczyły wapienie dewońskie z najbliższego sąsiedztwa. Dominują jasno- i ciemnoszare wapienie mikrytowe, będące mikrokrystalicznym węglanem wapnia, czyli utworzone z kopalnego mułu węglanowego. Podrzędnie spotyka się otoczaki z jasnoszarych wapieni, będących koloniami koralowców gałązkowych (Fot. 3, 4), bądź wapieni mikrytowych, pociętych białymi żyłkami kalcytowymi. Na powierzchni ziaren często obserwuje się drobne szczeliny spękaniowe, stopniowo poszerzane przez wietrzenie. Otoczaki, wraz z silnie rozdrobnionym gruzem wapiennym, rozmieszczone są chaotycznie w marglistym tle skalnym, o czerwonym zabarwieniu. Miejscami spoiwo jest czysto wapienne, kruche, jasnoszare, bądź różowawe. Skałę tworzy głównie materiał ziarnowy, a spoiwo jedynie wypełnia przestrzenie między otoczakami.
Wychodnie zlepieńców mają najczęściej postać płaskich powierzchni, o wielkości poniżej 1 m kwadratowego. Są nachylone zgodnie ze zboczem i silnie wygładzone przez erozję, co pozwala obserwować wewnętrzną strukturę zlepieńców. W połowie zbocza między ul. Białogońską a kamieniołomem, około 30 m na północ od ścieżki, spotyka się izolowane, zwietrzałe bloki zlepieńców, których krawędzie nieznacznie przekraczają 1 m długości (Fot. 5). Są to prawdopodobnie ślady dawnej eksploatacji zlepieńców w łomach chłopskich.
Miejscami zlepieńce chowają się pod pokrywą piasków plejstoceńskich. Piaski zawierają materiał okruchowy reprezentowany przez otoczaki wapienne, pochodzące z niszczonych zlepieńców, a także niewielkie, idealnie wygładzone głaziki, wymodelowane ze zlepieńców.
Zlepieńce powstały w późnym permie, w strefie przybrzeżnej zbiornika morskiego. Zbiornik ten zajmował zachodnią część Polski i stopniowo wkraczał na lądowy, półpustynny obszar świętokrzyski. Przy jego wybrzeżu powstawały zatoki, wcinające się między wydłużone wały wzgórz, zbudowane ze skał paleozoicznych. Do tych zatok należała płytka, rozległa "zatoka piekoszowska", wypełniająca wschodnią część Padołu Strawczyńskiego. Z niszczenia jej skalistych wybrzeży pochodził materiał okruchowy, który posłużył do utworzenia zlepieńców m. in.: na zboczach Grabiny, Dalni, Karczówki oraz wzniesień, zabudowanych osiedlami "Pod Dalnią" i "Ślichowicami". Materiał okruchowy wraz z mułową masą (marglistą lub wapienną), w której tkwił, był przemieszczany w głąb zbiornika dzięki roznoszeniu przez fale, przybrzeżne prądy oraz w postaci spływów rumoszowych.
Wraz z rozwojem sedymentacji, z pogłębianiem zbiornika i odsuwaniem się stref przybrzeżnych, ustało dostarczanie materiału ziarnowego. W strefach zatoki położonych bliżej jej osi, zachowały się, młodsze od zlepieńców, skały permskie o intensywnie czerwonej barwie. Można je obserwować w wykopach, gdzie podczas prac budowalnych odsłaniają się one spod warstwy plejstoceńskich glin zwałowych i piasków wodnolodowcowych. Reprezentują je:
1 - drobnowarstwowane wapienie glonowe (np.: pod pawilonem handlowym E. Leclerc). Tworzą one charakterystyczne warstwowane płyty skalne, przez co chętnie umieszczane są przed blokami, na rabatkach kwiatowych;
2 - młodsze od nich utwory piaskowcowo-mułowcowo-iłowcowe, z mułowcami wapnistymi i piaszczystymi (np.: w osi ulicy Szajnowicza-Iwanowa, na odcinku między Grunwaldzką i Massalskiego). |