| 1. Nazwa obiektu: |
Odsłonięcie skał dolnego dewonu w Ujeździe
|
| 2. Typ obiektu: |
odsłonięcie geologiczne sztuczne
|
| 3. Współrzędne GPS: |
Φ:
50° 42' 33,880"
Δ:
21° 19' 25,630"
|
| 4. Przynależność administracyjna: |
- świętokrzyskie - opatowski - Iwaniska (gm. wiejska)
|
| 4.1 Miejscowość: |
Ujazd
|
| 5. Kraina geograficzna: |
|
| 6. Opis lokalizacji obiektu: |
Odsłonięcie zlokalizowane jest obok Hotelu "Cyrkon" w Ujeździe przy drodze nr 758 z Iwanisk do Klimontowa.
|
| 7. Forma własności terenu: |
prywatna
|
| 8. Nr i nazwa arkusza mapy: |
854 Opatów
|
| 1. Długość: | od: 20 m |
| 2. Szerokość: | brak |
| 3. Wysokość: | od: 2 m do: 4 m |
| 4. Powierzchnia: | 300 m2 |
| 5. Objętość: | brak |
| 6. Wysokość n.p.m.: | 280 m |
| 7. Inne mierzalne cechy: | brak |
| 1. Forma własności obiektu: | prywatna |
| 2. Status: | poza obszarem chronionym |
| 3. Status - uwagi: | brak |
| 4. Stan zachowania obiektu: | |
| 5. Położenie | na uboczu |
| 6. Dostępność: | łatwo dostępny |
| 7. Ekspozycja: | dobrze wyeksponowany |
| 8. Ranga obiektu: | regionalna |
| 9. Uwagi o położeniu i dostępności: | Stanowisko położone jest na terenie Hotelu Cyrkon i jest ogólnodostepne. Prowadzi przez nie ścieżka edukacyjna z trzema tablicami informacyjnymi. |
| 10. Ocena atrakcyjności turystycznej: | |
| 11. Ocena atrakcyjności dydaktycznej: | |
| 12. Ocena atrakcyjności naukowej: | |
| 13. Ogólna ocena atrakcyjności obiektu: | Ściezka edukacyjna znacząco podnosi atrakcyjność unikalnego w regionie świetokrzyskim stanowiska ze śladami żerowania ryb pancernych. |
| 14. Pozostałe uwagi: | brak |
| 1. Regiony strukturalne Polski: |
- Góry Świętokrzyskie (antyklinorium świętokrzyskie)
|
| 2. Wiek geologiczny: | |
| 3.1 Litologia: | |
| 3.2 Forma rzeźby terenu: | |
| 3.3 Geneza: | |
| 4. Opis geostanowiska: | Stanowisko położone jest we wschodniej części antyklinorium kielecko-łagowskiego. W niewielkim łomie odsłaniają się grubo- i średnioławicowe, na ogół masywne piaskowce kwarcytowe dolnego dewonu – formacji z Winnej (fot. 1) o łącznej miąższości 4 m. Warstwy zapadają pod katem 20° na północ. W środkowej i górnej części kompleksu piaskowców występują trzy wkładki białawych tufitów grubości od kilkunastu do 30 cm (fot. 1a). Powierzchnia niektórych ławic piaskowca pokryta jest riplemarkami – zmarszczkami prądowymi (Fot. 2), które wskazują na spokojną sedymentację w płytkowodnym basenie morskim. O tym, że było to morze świadczą nieliczne szczątki ryb mięśniopłetwych i pancernych (plakodermy). We wschodniej części stanowiska zobaczyć można liczne, zaokrąglona zagłębienia, o średnicy kilku cm, na powierzchni piaskowca (fot. 3). Gdy przyjrzymy się im dokładniej, zauważymy, że zagłębienia wykazują pewną orientację i jednostronne, silniejsze wgniecenie (fot. 4). Są to ślady żerowania w osadzie wczesnodewońskich ryb dwudysznych (łacińska nazwa skamieniałości śladowej Osculichnus), świadczące o tym, że ryby polowały nie tylko na bezkręgowce pływające w wodzie, lecz także zagrzebane w mule i piasku na dnie morza. Analiza odcisków wykazała, że ryby miały twarde, płaskie zęby, służące do kruszenia muszli i pancerzy okrywających ciała ich ofiar. Tak dobre zachowanie się śladów liczących ponad 400 mln lat było możliwe dzięki temu, że dno morza zostało szybko pokryte tufitem powstałym z popiołu wulkanicznego. Opisanym powyżej towarzyszą rzadkie skamieniałości śladowe pozostawione przez bezkręgowce, wskazujące na zespół Cruziana. |
| 1. Opracowanie: |
|
| 2. Aktualizacje: |
| Autor aktualizacji |
Zakres zmian |
Mader Anna
14.11.2019 08:00:37
|
Utworzenie karty w ramach projektu Upowszechnianie wiedzy o geologii, górnictwie i ochronie georóżnorodności."
typ: Process
|
Mader Anna
18.12.2019 07:23:12
|
Koordynacja i weryfikacja merytoryczna karty
typ: Process
|
Mader Anna
18.12.2019 07:23:28
|
Publikacja i udostępnienie karty
typ: Process
|
|
| Autor | Tytuł | Publikacja | Rok wydania | Uwagi | ISBN | | Szrek P., Salwa S., Niedźwiedzki G., Dec M., Ahlberg P.E., Uchman A. | A glimpse of a fish face - An exceptional fish feeding trace fossil from the Lower Devonian of the Holy Cross Mountains, Poland | Palaegeogr., Palaeoclim., Palaeoecol., 454: 113-124 | 2016 | | | | Tarnowska M. | Dewon dolny w centralnej części Gór Świętokrzyskich. | Żakowa H. (red.), Przewodnik 53 Zjazdu PTG, Kielce, 6-8 września 1981, Wyd. Geol., Warszawa, s. 57-67 | 1981 | | |
|
Φ: 50,709411 Δ: 21,323786