| 1. Nazwa obiektu: |
Odsłonięcie piaskowców dolnego dewonu w Kopcu
|
| 2. Typ obiektu: |
odsłonięcie geologiczne sztuczne
|
| 3. Współrzędne GPS: |
Φ:
50° 42' 28,990"
Δ:
21° 20' 41,670"
|
| 4. Przynależność administracyjna: |
- świętokrzyskie - opatowski - Iwaniska (gm. wiejska)
|
| 4.1 Miejscowość: |
Kopiec
|
| 5. Kraina geograficzna: |
|
| 6. Opis lokalizacji obiektu: |
Kamieniołom znajduje się w miejscowości Kopiec, na wschód od Ujazdu, w linii prostej 2,5 km od ruin zamku Krzyżtopór. Dojazd samochodem drogą wojewódzką nr 758. Po przejechaniu 1300 m od skrzyżowania w centrum Ujazdu w kierunku Klimontowa, przy drogowskazie na Kopiec skręcamy w lewo w drogę lokalną, która jedziemy prosto ok. 1 300 m i na ostrym zakręcie skręcamy w prawo w drogę gruntową prowadząca pod górę. Po przejechaniu ok. 30 m zostawiamy pojazd i idziemy do kamieniołomu (rys. 1).
|
| 7. Forma własności terenu: |
prywatna
|
| 8. Nr i nazwa arkusza mapy: |
854 Opatów
|
| 1. Długość: | od: 50 m |
| 2. Szerokość: | brak |
| 3. Wysokość: | od: 4 m do: 8 m |
| 4. Powierzchnia: | brak |
| 5. Objętość: | brak |
| 6. Wysokość n.p.m.: | 247 m |
| 7. Inne mierzalne cechy: | brak |
| 1. Forma własności obiektu: | prywatna |
| 2. Status: | poza obszarem chronionym |
| 3. Status - uwagi: | Ze względu na okresową eksploatację kamieniołom nie może być objety ochroną. |
| 4. Stan zachowania obiektu: | |
| 5. Położenie | na uboczu |
| 6. Dostępność: | łatwo dostępny |
| 7. Ekspozycja: | dobrze wyeksponowany |
| 8. Ranga obiektu: | lokalna |
| 9. Uwagi o położeniu i dostępności: | Wstęp na teren kamieniołomu możliwy jest po uzyskaniu zgody właściciela - Przedsiębiorstwa Robót Drogowych DROKAM, tel. 15 8218317. Ze względu na silne spękanie skał, zabronione jest podchodzenie bezpośrednio pod ścianę wyrobiska a osoby zwiedzające muszą mieć kaski górnicze. |
| 10. Ocena atrakcyjności turystycznej: | |
| 11. Ocena atrakcyjności dydaktycznej: | |
| 12. Ocena atrakcyjności naukowej: | |
| 13. Ogólna ocena atrakcyjności obiektu: | Ze zbocza wzgórza, na którym połozony jest kamieniołom, roztacza się panorama na okolicę Kopca. |
| 14. Pozostałe uwagi: | brak |
| 1. Regiony strukturalne Polski: |
- masyw paleozoiczny Gór Świętokrzyskich (masyw świętokrzyski)
|
| 2. Wiek geologiczny: | |
| 3.1 Litologia: | |
| 3.2 Forma rzeźby terenu: | |
| 3.3 Geneza: | |
| 4. Opis geostanowiska: | Kamieniołom zlokalizowany jest we wschodniej części synklinorium kielecko-łagowskiego a dokładniej w obrębie południowego skrzydła synkliny Ujazdu. W południowej ścianie kamieniołomu odsłaniają się jasnoszare, prawie białe, masywne, gruboławicowe piaskowce kwarcytowe dolnego dewonu (formacja z Winnej). W dolnej części ściany grubość warstw wynosi prawie 2 m i maleje ku górze (fot. 1). Warstwy zapadają pod kątem 7° na SE. We wschodniej części ściany piaskowce są silnie spękane, co powoduje rozpad warstwy na prostopadłościenne bloki (fot. 2). Między warstwami piaskowca występują cienkie wkładki białych iłów kaolinowych, przypuszczalnie tufitów. W zachodniej części ściany występują przewarstwienia łupków mułowcowych. Obecność delikatnych zmarszczek prądowych (riplemarków) na niektórych powierzchniach ławic (fot. 3) wskazuje na spokojną sedymentację w płytkim, przybrzeżnym zbiorniku morskim. Spotkać można też spotkać laminację równoległą (fot. 4). Okresowo energia wody wzrastała, o czym świadczą odciski po klastach mułowców erodowanych z dna zbiornika (fot. 5) oraz warstwowanie skośne. Interesujące są niewielkich rozmiarów ostrokrawędziste pustki w piaskowcu (fot. 6), które mogły pozostać po kościach kręgowców. Spotkać można też ślady żerowania wczesnodewońskich ryb dwudysznych (łacińska nazwa skamieniałości śladowej Osculichnus) i skamieniałości śladowe bezkręgowców w postaci cienkich kanałów wypełnionych osadem (fot. 7). Miejscami obserwujemy silną mineralizację żelazistą w postaci czerwono-brunatnych naskorupień na powierzchniach warstw (fot. 8A), rdzawych plamek (fot. 8B) czy pierścieni Lieseganga (fot. 9). Świadczy ona o obecności pirytu w osadzie, który w wyniku późniejszych procesów wietrzenia uległ utlenieniu a kolorowe -żółte, czerwone, brunatne tlenki żelaza zabarwiły piaskowiec. |
| 1. Opracowanie: |
|
| 2. Aktualizacje: |
| Autor aktualizacji |
Zakres zmian |
Mader Anna
14.11.2019 08:58:30
|
Utworzenie karty w ramach projektu Upowszechnianie wiedzy o geologii, górnictwie i ochronie georóżnorodności."
typ: Process
|
Mader Anna
18.12.2019 07:25:19
|
Koordynacja i weryfikacja merytoryczna karty
typ: Process
|
Mader Anna
18.12.2019 07:25:33
|
Publikacja i udostępnienie karty
typ: Process
|
|
| Autor | Tytuł | Publikacja | Rok wydania | Uwagi | ISBN | | Szrek P., Salwa S., Niedźwiedzki G., Dec M., Ahlberg P.E., Uchman A. | A glimpse of a fish face - An exceptional fish feeding trace fossils from the Lower Devonian of the Holy Cross Mountains, Poland. | Palaeogeogr., Palaeoclim., Palaeoecol., 454: 113-124. | 2016 | | | | Dowgiałło D. | | Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000, Arkusz Opatów. | 1974 | | | | Tarnowska M. | Dewon dolny w centralnej części Gór Świętokrzyskich. | Żakowa H. (red), Przewodnik 53 Zjazdu PTG, Kielce, 6-8 września 1981, Wyd. Geol., Warszawa. | 1981 | | |
|
Φ: 50,708053 Δ: 21,344908