| 4. Opis geostanowiska: | Kamieniołom jest dwudzielny, rozdzielony ścieżką biegnącą po nasypie dawnej kolejki. Jego zachodnia część, długości około 150 m, jest płytsza. Skały wapienia muszlowego (wydzielenie geologiczne w środkowym triasie, którego wiek przyjmuje się na 232-244 mln lat) odsłaniają się tu w kilku miejscach, w górnej części zachodniego zbocza, tworząc ścianki i progi skalne wysokości 0,5–2,5 m. Należą do tzw. „warstw z Entolium discites” (nieformalne wydzielenie geologiczne w wyższej części wapienia muszlowego, odnoszące się do utworów zawierających muszle małża z gatunku Entolium discites Schlotheim) i wykształcone są jako wapienie organodetrytyczne, czyli zawierające liczne szczątki fauny (Fot.1). Tworzą ławice do kilkudziesięciu centymetrów miąższości, zapadające pod niewielkim kątem (11-13 stopni) na SSW. Przewarstwione są one cienkimi wkładkami wapieni pelitycznych (zbudowanych z drobnych kryształów węglanu wapnia o średnicy poniżej 15 μm) i marglistych, miejscami laminowanymi przekątnie. Warstwowanie przekątne opisuje sedymentacyjne nachylenie materiału ziarnowego, budującego skałę, w stosunku do poziomej powierzchni. Powstaje w wyniku osadzania materiału ziarnowego przemieszczanego przez prądy wody lub powietrza. W stropie „warstw z Entolium discites” leży ławica muszlowca miąższości ok. 30 cm, będąca osadem sztormowym, czyli powstałym na skutek działalności fal morskich podczas sztormu. Tworzą ją licznie nagromadzone muszle małży. Ławica jest dwudzielna; w dolnej części pozbawiona laminacji, w części górnej laminowana przekątnie (Fot. 2). Nachylenie laminacji wewnątrz ławic wskazuje, że formujący je prąd płynął ku NNE. Na muszlowcu, z wyraźną niezgodnością sedymentacyjną, czyli po przerwie w sedymentacji osadów występujących poniżej, leży kompleks wapienia organodetrytycznego, grubości ok. 1 metra, warstwowany przekątnie (Fot. 3) i soczewkowo (Fot. 4, 5). W warstwowaniu soczewkowym laminowane przekątnie zestawy osadu występują w postaci wydłużonych ciał przypominających swym kształtem soczewkę. Warstwowanie takie powstaje na skutek zachodzącej na przemian depozycji materiału grubiej ziarnistego przy udziale prądu wody i depozycji materiału drobniej ziarnistego z zawiesiny w spokojnej wodzie. Powyżej, także z niezgodnością sedymentacyjną, spoczywają osady tzw. „warstw ceratytowych” (Fot. 2, 5). Nazwa tego nieformalnego wydzielenia geologicznego w najwyższym wapieniu muszlowym obejmuje warstwy zawierające amonity (podgromada wymarłych głowonogów) należące do rzędu Ceratitida (ceratyty). „Warstwy ceratytowe”, w omawianym geostanowisku, wykształcone są jako szare, cienkoławicowe wapienie margliste (Fot. 6), na ogół pelityczne, ale lokalnie występują laminy o grubszym uziarnieniu (Fot. 7). W wapieniach rzadko spotyka się faunę małży i ślimaków (Fot. 8), a sporadycznie fragmenty muszli ceratytów. U podstawy zbocza w północno-zachodniej części kamieniołomu, w ściance intensywnie spękanych wapieni, powstała niewielkich rozmiarów pustka skalna (Fot. 9).
We wschodniej, głębszej części kamieniołomu, także odsłaniają się „warstwy z Entolium discites”, wykształcone jako kilkudziesięciocentymetrowej miąższości ławice wapieni organogenicznych. Przewarstwione są one cienkimi wkładkami wapieni pelitycznych i marglistych, miejscami laminowanymi przekątnie. W ubiegłym wieku były one znacznie lepiej odsłonięte. Spotkać w nich można było szczątki małży (Entolium, Pecten, Myophoria), zęby ryb (Colobodus, Saurichthis), rzadziej fragmenty ramienionogów (Coenothyris), ślimaków i liliowców. Na powierzchni ławic widoczne były ślady pełzania i żerowania organizmów (bioglify) oraz ślady z wysychania i falowania (wskaźniki osadu płytkowodnego). Miąższość „warstw z Entolium discites” wynosi 3,3 m. Obecnie odsłania się tylko ich górny fragment, z wapieniami organodetrycznymi (dolna część odsłonięcia) (Fot. 10) i ławicą muszlowców (górna część odsłonięcia), taką samą, jaka widoczna jest w zachodniej części kamieniołomu (Fot. 11). Granica z wyżej ległymi „warstwami ceratytowymi” obecnie jest niewidoczna. „Warstwy ceratytowe”, podobnie jak w zachodniej części kamieniołomu wykształcone są w postaci cienkoławicowych wapieni marglistych z fauną ceratytów i ramienionogów (Coenothyris). Przeławicają je wapienie organogeniczne. W stropie odsłonięcia (obecnie niewidoczna) leży tzw. "ławica terebratulowa", przepełniona skorupami ramienionogów z rodzaju Coenothyris, należących do rzędu Tereratulida – terebratul, i stanowiąca strop wapienia muszlowego.
Geneza: osady „warstw ceratytowych” powstawały w płytkowodnym basenie morskim środkowego triasu. Obecność licznych szczątków ryb (zęby, łuski) oraz ciemnej substancji marglistej może sugerować nagłe pogorszenie się warunków życia, spowodowane spłyceniem zbiornika i złymi warunkami natlenienia. Spowodowało to masowe wymieranie zarówno form nektonicznych (ryby), jak i bentonicznych (ceratyty). Nie wykluczone jednak, że szczątki ryb i ceratytów zostały tu złożone wtórnie przez prądy morskie. Na płytkowodny, wysokoenergetyczny charakter zbiornika wskazuje obecność ławicy sztormowej. Natomiast wapienie warstw ceratytowych tworzyły się w głębszym zbiorniku morskim o spokojniejszej sedymentacji. |