| 1. Nazwa obiektu: |
Bardo Stawy
|
| 2. Typ obiektu: |
odsłonięcie geologiczne naturalne
|
| 3. Współrzędne GPS: |
Φ:
50° 43' 26,570"
Δ:
21° 03' 30,290"
|
| 4. Przynależność administracyjna: |
- świętokrzyskie - kielecki - Raków (gm. wiejska)
|
| 4.1 Miejscowość: |
Zalesie
|
| 5. Kraina geograficzna: |
|
| 6. Opis lokalizacji obiektu: |
Odsłonięcie zlokalizowane jest w zboczu bezimiennego potoku, około 7 km na południe od Łagowa. Dotrzeć tam można z Łagowa jadąc drogą nr 756 w kierunku Rakowa. W Zalesiu skręcamy w prawo w drogę do miejscowości Bardo. Po lewej stronie drogi mamy las, a po prawej pola. Po przejechaniu około 650 m droga przecina potok. Tutaj należy zostawić samochód (oczywiście w dozwolonym miejscu) i dalej pójść pieszo. Idziemy w górę potoku (w kierunku NE) około 300-350 m. Odsłonięcie znajduje się w lewym zboczu, czyli po prawej stronie idąc w górę potoku.
|
| 7. Forma własności terenu: |
samorząd
|
| 8. Nr i nazwa arkusza mapy: |
853 Łagów
|
| 1. Długość: | do: 70 m |
| 2. Szerokość: | brak |
| 3. Wysokość: | od: 4 m do: 6 m |
| 4. Powierzchnia: | brak |
| 5. Objętość: | brak |
| 6. Wysokość n.p.m.: | 305 m |
| 7. Inne mierzalne cechy: | brak |
| 1. Forma własności obiektu: | samorząd |
| 2. Status: | poza obszarem chronionym |
| 3. Status - uwagi: | brak |
| 4. Stan zachowania obiektu: |
- wymaga prac konserwacyjnych
|
| 5. Położenie | na uboczu |
| 6. Dostępność: | dostęp utrudniony |
| 7. Ekspozycja: | wymagający przygotowania do ekspozycji |
| 8. Ranga obiektu: | regionalna |
| 9. Uwagi o położeniu i dostępności: | Z uwagi na położenie obiektu w skarpie, odsłonięcie ulega zapełzywaniu. Fotografie tego geostanowiska wykonano po odsłonięciu profilu. |
| 10. Ocena atrakcyjności turystycznej: | |
| 11. Ocena atrakcyjności dydaktycznej: | |
| 12. Ocena atrakcyjności naukowej: | |
| 13. Ogólna ocena atrakcyjności obiektu: | Jedno z niewielu odsłonięć geologicznych ze skałami starszego paleozoiku w Górach Świętokrzyskich i w Polsce. |
| 14. Pozostałe uwagi: | brak |
| 1. Regiony strukturalne Polski: |
- Góry Świętokrzyskie (antyklinorium świętokrzyskie)
|
| 2. Wiek geologiczny: |
- ordowik górny
- landower dolny
- sylur
|
| 3.1 Litologia: |
- Radiolaryty
- Łupki krzemionkowe
- Łupki (osadowe)
- Piaskowce
|
| 3.2 Forma rzeźby terenu: | |
| 3.3 Geneza: | |
| 4. Opis geostanowiska: | W odsłonięciu widoczny jest kontakt skał ordowiku z sylurem. Ordowik reprezentowany jest przez brunatno-zielone mułowce, miejscami margliste i piaszczyste formacji z Zalesia, należące do górnego aszgilu. W ich obrębie zidentyfikowano liczne trylobity i ramienionogi przewodnie dla najwyższego ordowiku, piętra hirnant. Depozycja tych osadów związana była z niskim stanem morza spowodowanym rozwojem lądolodu na kontynencie Gondwana pod koniec ordowiku. Dolny sylur (rudan) wykształcony jest w postaci czarnych, cienkoławicowych radiolarytów, które w wyższej części zastąpione są przez ciemne łupki krzemionkowe z pojedynczymi warstwami radiolarytów. Są to skały należące do formacji z Barda. Miąższość formacji z Barda w tym odsłonięciu nie przekracza 13 m, a jej strop wyznacza około 1 m pakiet piaskowców z klastami łupków w części spągowej.
Radiolaryty charakteryzują się delikatną laminacją poziomą i brakiem fauny bentosowej, a ich głównym składnikiem są owalne ślady po szkieletach radiolarii o średnicy do 0,4 mm, wypełnione chalcedonem, niekiedy spirytyzowane. W obrębie radiolarytów występują cienkie warstewki i soczewkowate koncentracje krzemionkowe o jaśniejszej barwie, na ogół nieregularnie poziomo rozmieszczone (grubości do 0,5 cm i długości do 10 cm), zbudowane z kryptokrystalicznej krzemionki, niekiedy słabo zarysowanych sferolitów chalcedonowych. Depozycja radiolarytów związana była z przejściem pod koniec ordowiku i na początku syluru do transgresywnego stanu morza. Istotną rolę w ich powstaniu odegrały prądy wstępujące, z którymi związane były cykliczne zakwity fitoplanktonu utrwalone w stanie kopalnym jako jaśniejsze laminy i soczewkowate konkrecje krzemionkowe. Prądy te wzbudzane były przypuszczalnie przez pasaty południowo-wschodnie, w strefie których znalazła się na początku syluru południowa część Gór Świętokrzyskich. Radiolaryty w niższej części formacji z Barda są sfałdowane. |
| 1. Opracowanie: |
- Halina Wojtyna
- Wiesław Trela
|
| 2. Aktualizacje: |
brak aktualizacji |
| Autor | Tytuł | Publikacja | Rok wydania | Uwagi | ISBN | | Bednarczyk W., Tomczyk H. | Wybrane problemy stratygrafii, litologii i tektoniki wendu i starszego paleozoiku Gór Świętokrzyskich oraz niecki miechowskiej. Punkt 4: Bardo Stawy | Przewodnik LIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Kielce, 139-143 | 1981 | | | | Kielan Z. | Stratygrafia górnego ordowiku w Górach Świętokrzyskich | Acta Geologica Polonica, 6:253-271 | 1956 | | | | Kremer B. | Mazuelloids: product of post-mortem phosphatization of acanthomorphic acritarchs | Palaios, 20: 27-36 | 2005 | | | | Masiak M., Podhalańska T., Stempień-Sałek M. | Ordovician-Silurian boundary in the Bardo Syncline (Holy Cross Mountains) - new data on fossil assemblages and sedimentary succession | Geological Quarterly, 47: 311-329 | 2003 | | | | Temple J. T. | Upper Ordovician brachiopods from Poland and Britain | Acta Paleontologica Polonica, 10: 379-450 | 1965 | | | | Trela W. | Litostratygrafia ordowiku w Górach Świętokrzyskich | Przegląd Geologiczny, 54: 622-631 | 2006 | | | | Trela W., Salwa S. | Litostratygrafia dolnego syluru w odsłonięciu Bardo Stawy (południowa część Gór Świętokrzyskich): związek ze zmianami poziomu morza i cyrkulacją oceaniczną | Przegląd Geologiczny, 55: 971-978 | 2007 | | |
|
Φ: 50,724047 Δ: 21,058414