| 4. Opis geostanowiska: | W lesie, na lewym zboczu doliny rzeczki Ruśni, znajduje się, wychodnia skał należących do tzw. formacji skłobskiej. Powstały one na początku wczesnej jury, w hetangu, około 197 mln lat temu. Wychodnia ma charakter kuesty, biegnącej wzdłuż kierunku NWW-SEE. W niej na długości kilometra występują formy skałkowe (Fig. 1). Tworzą je piaskowce średnio- i drobnoziarniste, przeważnie grubo- i średnio-, rzadziej cienkoławicowe (Fig. 2-11). Warstwy skalne są nachylone ku północnemu wschodowi, pod kątem kilku stopni.
Widoczne w ścianach struktury sedymentacyjne, w postaci warstwowań, wyeksponowane zostały przez procesy wietrzeniowe. Obserwowane piaskowce powstawały w środowisku wodnym. Powstanie struktur związane jest z dynamiką prądu, z którego wypadał niesiony materiał ziarnowy, następnie gromadzony na dnie. W obrębie ławic daje się wyodrębnić podrzędne zestawy lamin o podobnym nachyleniu. Spotyka się: a - laminację poziomą (tzw. równoległą), w której warstwowanie wewnątrz ławicy jest równoległe do powierzchni granicznych ławicy (Fig. 2, 3, 4c, 5, 8, 9); b - różnego rodzaju laminację nachyloną (tzw. przekątną), w której warstwowanie wewnątrz ławicy jest nachylone pod kątem ostrym w stosunku do powierzchni granicznych ławicy (Fig. 2, 3, 4b, 4e, 6a, 8, 9, 10). Granice poszczególnych ławic i zestawów lamin mogą przebiegać wzdłuż linii prostych, równoległe względem siebie (Fig. 3, 5, 9). Często jednak granice biegną ukośnie lub wzdłuż linii wygiętych łukowato, co z kolei prowadzi do zmian miąższości, a nawet wyklinowywania się, zestawów lamin, bądź całych ławic (Fig. 4e, 10). Dość często, w obrębie jednej ławicy, obserwuje się stopniowe zmiany typu warstwowania. Są one efektem zmian zachodzących w dynamice prądu (Fig. 3, 4e). Gwałtowna zmiana kąta nachylenia lamin na granicy ławic lub zestawów lamin najczęściej jest równocześnie zapisem erozji zachodzącej na dnie. Miejscami nadległa ławica (lub zestaw lamin), stanowi wypełnienie zagłębienia erozyjnego wymytego w stropie ławicy (lub zestawu lamin), leżącej poniżej (Fig. 3, 4d).
Na spągowych powierzchniach ławic można spotkać pojedyncze biohieroglify, będące śladami pełzania, bądź żerowania bezkręgowców w świeżym osadzie. Miejscami, na stropowych powierzchnia ławic dochodzi do koncentracji związków żelaza, które wietrzejąc przechodzą w limonit (Fig. 6a, 6b).
Geneza osadu: Piaskowce powstawały w płytkowodnych środowiskach przybrzeżnych zbiornika brakicznego.
Na skutek procesów wietrzenia, z pierwotnie jednolitego kompleksu piaskowców, wymodelowane zostały izolowane formy skałkowe o charakterze stoliw, o spłaszczonej górnej powierzchni, z pionowymi, a niekiedy przewieszonymi ścianami. Poszczególne formy skałkowe, o wysokości 3-6 m, mają kształt okapów i ambon (Fig. 5, 6, 7, 8, 9), grzybów (Fig. 10) i stołów skalnych (Fig. 4b). U podnóża niektórych skałek, pod działaniem wietrzenia i erozji powstały nisze niwalne, pogłębiające rozmiar okapu. W ich tworzeniu duże znaczenie miał, wielokrotnie powtarzający się, proces topnienia i ponownego zamrażania wód, wytapianych z zalegającego śniegu, które to wody nasączały powierzchniową warstwę skałki.
Na terenie rezerwatu Urban opisał cztery jaskinie. W środkowej części rezerwatu znajduje się tunelowe schronisko podskalne, długości 7,5 m, nazwane "Dziurą na Przestrzał". Ponadto wyróżniono tu 3 inne jaskinie: "Schronisko pod Drutami" (długości 4,5 m), "Tunelik w Skałach Adamowskich" (długości 4 m) i "Schronisko Osobne" (długości 2,5 m).
Na powierzchni skałek widoczna jest bogata mikrorzeźba, podkreślająca struktury sedymentacyjne, powstała na skutek zróżnicowanej odporności na wietrzenie poszczególnych lamin piaskowca. Ponadto widoczne są niewielkie, owalne zagłębienia przedzielone żeberkami, tworzące misterną strukturę koronkową (Fig. 2, 3, 4c, 4d), a zarazem maskujące pierwotną strukturę sedymentacyjną skały. Miejscami wietrzenie wymodelowało jamki erozyjne (Fig. 4a, 4d, 4e). Pionowe szczeliny spękaniowe, powstałe pod wpływem naprężęń tektonicznych podczas orogenezy alpejskiej, jakie zachodziły w paleogenie, sprzyjały odseparowaniu poszczególnych skałek (Fig. 8). Obecnie przyczyniają się do ich wietrzenia i postępującego rozdrabniania. Pod działaniem grawitacji część bloków skalnych ulega powolnemu zsuwaniu po zboczu (Fig. 11).
Geneza rzeźby: Rzeźba skałek, zarówno kształt form skalnych, jak ich mikrorzeźba, zostały uformowane w plejstocenie (0,01-1,8 mln lat) w wyniku wietrzenia eolicznego i erozji wodnej, dokonywanej pod działaniem wód opadowych. Zapewne istotną rolę w modelowaniu skałek odegrały także procesy erozyjne, zachodzące w klimacie peryglacjalnym na przedpolu lądolodu i z różnym natężeniem trwające w czasach współczesnych. |