| 1. Nazwa obiektu: |
Kopuły gipsowe w Wiślicy
|
| 2. Typ obiektu: |
odsłonięcie geologiczne sztuczne
|
| 3. Współrzędne GPS: |
Φ:
50° 20' 41,000"
Δ:
20° 40' 42,100"
|
| 4. Przynależność administracyjna: |
- świętokrzyskie - buski - Wiślica (gm. wiejska)
|
| 4.1 Miejscowość: |
Wiślica
|
| 5. Kraina geograficzna: |
|
| 6. Opis lokalizacji obiektu: |
Z runku ku wschodowi wzdłuż katedry na wschód i południe na Plac Solny, stąd na południe do ulicy Kilińskiego i nią na południowy-wschód koło szkoły, potem Psiej Górki do Grodziska. U jego wejścia kopuła gipsowa.
|
| 7. Forma własności terenu: |
skarb państwa
|
| 8. Nr i nazwa arkusza mapy: |
917 Busko Zdrój
|
| 1. Długość: | od: 10 m |
| 2. Szerokość: | od: 1 m |
| 3. Wysokość: | od: 4 m |
| 4. Powierzchnia: | brak |
| 5. Objętość: | brak |
| 6. Wysokość n.p.m.: | 179 m |
| 7. Inne mierzalne cechy: | brak |
| 1. Forma własności obiektu: | skarb państwa |
| 2. Status: | chroniony |
| 3. Status - uwagi: | brak |
| 4. Stan zachowania obiektu: | |
| 5. Położenie | na uboczu |
| 6. Dostępność: | łatwo dostępny |
| 7. Ekspozycja: | dobrze wyeksponowany |
| 8. Ranga obiektu: | międzynarodowa |
| 9. Uwagi o położeniu i dostępności: | brak |
| 10. Ocena atrakcyjności turystycznej: | |
| 11. Ocena atrakcyjności dydaktycznej: | |
| 12. Ocena atrakcyjności naukowej: | |
| 13. Ogólna ocena atrakcyjności obiektu: | brak |
| 14. Pozostałe uwagi: | brak |
| 1. Regiony strukturalne Polski: |
- niecka miechowska (Niecka Nidziańska)
|
| 2. Wiek geologiczny: | |
| 3.1 Litologia: | |
| 3.2 Forma rzeźby terenu: | |
| 3.3 Geneza: | |
| 4. Opis geostanowiska: | Wadomo, że w Wiślicy - centrum polskiej państwowości grasują historycy. Niektórym wiadomo, że i archeolodzy mają tu czego szukać. Tylko bardzo nieliczni wiedzą, że znajdują się tu również unikalne struktury geologiczne. Najbardziej znana z nich wbudowana jest w wał starego grodziska. Utworzona jest z gipsów szablastych, których warstwy koncentrycznie ułożone tworzą kopułę o średnicy 10 i szerokości 5 m. Bliższe obserwacje kryształów gipsów szablastych wskazują, że "szable" są w przybliżeniu prostopadłe do powierzchni ławic gipsowych. Sposób powstania kopuł gipsowych był przedmiotem licznych naukowych dyskusji. Ostatecznie wykazano, że powstały one na dnie mioceńskiego morza podczas tworzenia się skał gipsowych czyli, że są one pochodzenia pierwotnego w przeciwieństwie do hipotez zgodnie z którymi miałyby być produktem przeobrażeń utworów gipsowych.
Kopuła gipsowa w wale grodziska jest najlepiej czytelna i dostępna, ale nie aż tak wyjątkowa i jedyna. Obok w Wiślicy znajduje się Psia Górka i kilka innych kopuł w mniejszym lub większym stopniu zniszczonych przez cywilizację. W nieodległym Chotlu (zob. Struktury kopułowe gipsów) znowu będzie można obejrzeć i dotknąć struktur kopułowych. |
| 1. Opracowanie: |
|
| 2. Aktualizacje: |
brak aktualizacji |
| Autor | Tytuł | Publikacja | Rok wydania | Uwagi | ISBN | | Łyczewska J. | Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1 : 50 00, arkusz Busko-Zdrój (917) | Państwowy Instytut Geologiczny. Warszawa. | 1972 | | | | Łyczewska J. | Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1: 50 000, arkusz Busko-Zdrój (917) | Państwowy Instytut Geologiczny | 1972 | | | | Urban J. | Kras gipsowy w Nadnidziańskim i Szanieckim Parku Krajobrazowym. | Zespół Świętokrzyskich i Nadnidziańskich Parków Krajobrazowych. Kielce. | 2008 | | ISBN 978-83-87900-62-5 | | Kasprzyk A. | Litologia, zagospodarowanie i walory naukowo-krajoznawcze gipsów Ponidzia. | Chrońmy Przyrodę Ojczystą, tom 54, nr 5. | 1998 | | |
|
Φ: 50,344722 Δ: 20,678361