| 1. Nazwa obiektu: |
Gipsy szklicowe i szablaste w Gorysławicach
|
| 2. Typ obiektu: |
odsłonięcie geologiczne sztuczne
|
| 3. Współrzędne GPS: |
Φ:
50° 21' 24,400"
Δ:
20° 40' 57,800"
|
| 4. Przynależność administracyjna: |
- świętokrzyskie - buski - Wiślica (gm. wiejska)
|
| 4.1 Miejscowość: |
Gorysławice
|
| 5. Kraina geograficzna: |
|
| 6. Opis lokalizacji obiektu: |
Przy drodze 776, na zapleczu stacji benzynowej w Gorysławicach.
|
| 7. Forma własności terenu: |
prywatna
|
| 8. Nr i nazwa arkusza mapy: |
917 Busko Zdrój
|
| 1. Długość: | od: 60 m |
| 2. Szerokość: | od: 20 m |
| 3. Wysokość: | od: 3 m |
| 4. Powierzchnia: | brak |
| 5. Objętość: | brak |
| 6. Wysokość n.p.m.: | 185 m |
| 7. Inne mierzalne cechy: | brak |
| 1. Forma własności obiektu: | prywatna |
| 2. Status: | chroniony |
| 3. Status - uwagi: | brak |
| 4. Stan zachowania obiektu: | |
| 5. Położenie | na uboczu |
| 6. Dostępność: | dostęp utrudniony |
| 7. Ekspozycja: | dobrze wyeksponowany |
| 8. Ranga obiektu: | regionalna |
| 9. Uwagi o położeniu i dostępności: | Część odsłonięcia została zagrodzona przez właściciela. |
| 10. Ocena atrakcyjności turystycznej: | |
| 11. Ocena atrakcyjności dydaktycznej: | |
| 12. Ocena atrakcyjności naukowej: | |
| 13. Ogólna ocena atrakcyjności obiektu: | brak |
| 14. Pozostałe uwagi: | brak |
| 1. Regiony strukturalne Polski: |
- niecka miechowska (Niecka Nidziańska)
|
| 2. Wiek geologiczny: | |
| 3.1 Litologia: | |
| 3.2 Forma rzeźby terenu: | |
| 3.3 Geneza: | |
| 4. Opis geostanowiska: | Długie, płytkie odsłonięcie gipsów, niestety w najładniejszej części zagrodzone, prezentuje w swojej dolnej części jaskółcze ogony (zob. Góry Wschodnie) czyli gipsy szklicowe.
Na nierównej ich powierzchni obecne są gipsy zbudowane z mniejszych i nieregularnie zorientowanych kryształów zwane gipsami selenitowymi. Przerastają je zailone gipsy drobnoziarniste.
Skoro istnieją wyraźnie zauważalne różnice w wykształceniu gipsów to zapewne wynikają one z odmienności warunków środowiskowych w jakich powstały różne ich rodzaje. Badania geologów, którzy zajmują się odtwarzaniem warunków powstawania osadów czyli sedymentologów potwierdzają ten domysł.
Okazało się, że na dnie płytkiego, kilkumetrowej głębokości morza, w którym nie było już zwykłej wody morskiej, ale skoncentrowana solanka, rosły pionowo jaskółcze ogony. Dorósłszy w pobliże jego powierzchni, dostały się w strefę falowania. Tam ich czubki wzrostu uległy połamaniu i przemieszczeniu. Powstała nierówna powierzchnia stropu gipsów szklicowych - tzn. powierzchnia abrazyjna (nazywana też często niesłusznie erozyjną). Na niej, po niewielkim pogłębieniu rozpoczął się ponowny wzrost kryształów gipsu. Ale nie osiągnęły one już rozmiarów jaskółczych ogonów, ani nie rosły w tak uporządkowany sposób. Kilku- kilkunastocentymetrowe kryształy chaotycznie zorientowane, określane są mianem gipsów selenitowych. Przerastające je gipsy drobnokrystaliczne są efektem wytrącania się drobin gipsowych na wynurzonych okresowo zalewanych równiach stanowiących fragmenty dna morskiego. |
Kliknij na zdjęciu aby obejrzeć je w powiększeniu.
| Zdjęcia | Tytuł | Autor | Data wyk. |
TYTUŁ ZDJĘCIA: Na gipsach szklicowych rozwinięta jest powierzchnia abrazyjna, na której leżą gipsy drobnoziarniste, a wyżej selenitowe.
AUTOR: Romanek Andrzej
DATA WYKONANIA: 22.06.2010
| Na gipsach szklicowych rozwinięta jest powierzchnia abrazyjna, na której leżą gipsy drobnoziarniste, a wyżej selenitowe. | Romanek Andrzej | 22.06.2010 |
| 1. Opracowanie: |
|
| 2. Aktualizacje: |
brak aktualizacji |
| Autor | Tytuł | Publikacja | Rok wydania | Uwagi | ISBN | | Łyczewska J. | Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1 : 50 00, arkusz Busko-Zdrój (917) | Państwowy Instytut Geologiczny. Warszawa. | 1972 | | | | Łyczewska J. | Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1: 50 000, arkusz Busko-Zdrój (917) | Państwowy Instytut Geologiczny | 1972 | | | | Urban J. | Kras gipsowy w Nadnidziańskim i Szanieckim Parku Krajobrazowym. | Zespół Świętokrzyskich i Nadnidziańskich Parków Krajobrazowych. Kielce. | 2008 | | ISBN 978-83-87900-62-5 | | Kasprzyk A. | Litologia, zagospodarowanie i walory naukowo-krajoznawcze gipsów Ponidzia. | Chrońmy Przyrodę Ojczystą, tom 54, nr 5. | 1998 | | |
|
Φ: 50,356778 Δ: 20,682722