| 1. Nazwa obiektu: |
Gipsy szklicowe i szablaste, kras gipsowy w Broninie
|
| 2. Typ obiektu: |
odsłonięcie geologiczne naturalne
|
| 3. Współrzędne GPS: |
Φ:
50° 27' 38,300"
Δ:
20° 44' 56,000"
|
| 4. Przynależność administracyjna: |
- świętokrzyskie - buski - Busko-Zdrój
|
| 4.1 Miejscowość: |
Bronina
|
| 5. Kraina geograficzna: |
|
| 6. Opis lokalizacji obiektu: |
Z szosy 73 w Broninie w prawo, w drogę w kierunku Owczar. Nią około 600 m. Za sadem w prawo w polną drogę i pieszo w kierunku kępy drzew. Za nimi po prawej stronie jeziorko, a nad nim gipsowa skarpa. Stąd prostopadle do rozciagłosci wzgórza około 200m na południe. Tam na stoku wzgórza niewielkie odsłonięcie.
|
| 7. Forma własności terenu: |
prywatna
|
| 8. Nr i nazwa arkusza mapy: |
917 Busko Zdrój
|
| 1. Długość: | od: 30 m |
| 2. Szerokość: | od: 5 m |
| 3. Wysokość: | od: 3 m |
| 4. Powierzchnia: | brak |
| 5. Objętość: | brak |
| 6. Wysokość n.p.m.: | 235 m |
| 7. Inne mierzalne cechy: | brak |
| 1. Forma własności obiektu: | prywatna |
| 2. Status: | poza obszarem chronionym |
| 3. Status - uwagi: | brak |
| 4. Stan zachowania obiektu: | |
| 5. Położenie | na uboczu |
| 6. Dostępność: | trudno dostępny |
| 7. Ekspozycja: | wymagający przygotowania do ekspozycji |
| 8. Ranga obiektu: | regionalna |
| 9. Uwagi o położeniu i dostępności: | brak |
| 10. Ocena atrakcyjności turystycznej: | |
| 11. Ocena atrakcyjności dydaktycznej: | |
| 12. Ocena atrakcyjności naukowej: | |
| 13. Ogólna ocena atrakcyjności obiektu: | brak |
| 14. Pozostałe uwagi: | brak |
| 1. Regiony strukturalne Polski: |
- niecka miechowska (Niecka Nidziańska)
|
| 2. Wiek geologiczny: | |
| 3.1 Litologia: | |
| 3.2 Forma rzeźby terenu: | |
| 3.3 Geneza: | |
| 4. Opis geostanowiska: | Skarpa nad jeziorkiem zbudowana jest z gipsów szablastych (zob. Kopuły gipsowe w Wiślicy). Wśród porastających ją krzaków i na poziomie wody z jeziorka znajduje się 5 otworów wejściowych do liczącej 173 m długości Jaskini Sawickiego. W czasie istnienia jeziorka jest ona w części zalana wodą, w okresach suszy bywa dostępna. Została spenetrowana i opisana przez geologów i speleologów i wiadomo, że tworzy ją sieć rurowatych korytarzy, którymi woda podczas wysokich stanów w dolinie krasowej na północy przedostaje się pod gipsowym wałem na południe. Jaskinia Sawickiego jest więc przykładem i dowodem na to, że rozpuszczeniu czyli krasowieniu ulegają nie tylko wapienie o czym wszyscy słyszeli, ale także gipsy. Rozmiary rozpuszczalności wykazały, że gipsy rozpuszczają się w wodzie szybciej niż wapienie. Zatem jaskinie i inne formy krasowe szybciej się tworzą, ale i szybciej zawalają. Tempo procesów krasowych w gipsach jest generalnie na tyle szybkie, że dostrzegalne w skali czasu życia człowieka. |
| 1. Opracowanie: |
|
| 2. Aktualizacje: |
brak aktualizacji |
| Autor | Tytuł | Publikacja | Rok wydania | Uwagi | ISBN | | Urban J. | Kras gipsowy w Nadnidziańskim i Szanieckim Parku Krajobrazowym. | Zespół Świętokrzyskich i Nadnidziańskich Parków Krajobrazowych. Kielce. | 2008 | | ISBN 978-83-87900-62-5 | | Kasprzyk A. | Litologia, zagospodarowanie i walory naukowo-krajoznawcze gipsów Ponidzia. | Chrońmy Przyrodę Ojczystą, tom 54, nr 5. | 1998 | | | | Urban J., Gubała J., Kasza A. | Jaskinie w gipsach Niecki Nidziańskiej | Przegląd Geologiczny, tom 51, nr 1. | 2003 | | | | Łyczewska J. | Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1 : 50 000 arkusz Busko-Zdrój (917) | Państwowy Instytut Geologiczny. Warszawa. | 1972 | | | | Łyczewska J. | Objasnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1: 50 000, arkusz Busko-Zdrój (917) | Państwowy Instytut Geologiczny | 1972 | | |
|
Φ: 50,460639 Δ: 20,748889