| 1. Nazwa obiektu: |
Kamieniołom wapieni turońskich z krzemieniami w Janikowie 1 - nieczynna, północno-zachodnia część
|
| 2. Typ obiektu: |
odsłonięcie geologiczne sztuczne
|
| 3. Współrzędne GPS: |
Φ:
50° 52' 06,660"
Δ:
21° 42' 50,700"
|
| 4. Przynależność administracyjna: |
- świętokrzyskie - opatowski - Ożarów
|
| 4.1 Miejscowość: |
Janików
|
| 5. Kraina geograficzna: |
- Przedgórze Iłżeckie
- Wyżyna Sandomierska
|
| 6. Opis lokalizacji obiektu: |
Miejscowość Janików znajduje się we wschodniej części województwa świętokrzyskiego, w powiecie Ożarów. Wieś usytuowana jest w obrębie północnej peryferii Wyżyny Sandomierskiej, na pograniczu z Przedgórzem Iłżeckim. Stanowiska położone są w lesie, który znajduje się na północ od centrum wsi. Do lasu prowadzi droga szutrowa, odchodząca od drogi głównej nr 755 relacji Ożarów-Zawichost.
|
| 7. Forma własności terenu: |
nieokreślona
|
| 8. Nr i nazwa arkusza mapy: |
819 Ożarów
|
| 1. Długość: | od: 40 m do: 50 m |
| 2. Szerokość: | brak |
| 3. Wysokość: | od: 10 m do: 12 m |
| 4. Powierzchnia: | brak |
| 5. Objętość: | brak |
| 6. Wysokość n.p.m.: | 177 m |
| 7. Inne mierzalne cechy: | Długość mierzona po półkolu. |
| 1. Forma własności obiektu: | nieokreślona |
| 2. Status: | rekomendowany do ochrony |
| 3. Status - uwagi: | Obszar odsłonięcia proponuje się objąć ochroną w formie rezerwatu przyrody. |
| 4. Stan zachowania obiektu: |
- wymaga prac konserwacyjnych
|
| 5. Położenie | na uboczu |
| 6. Dostępność: | dostęp utrudniony |
| 7. Ekspozycja: | wymagający przygotowania do ekspozycji |
| 8. Ranga obiektu: | krajowa |
| 9. Uwagi o położeniu i dostępności: | Dostęp utrudniony ze względu na dojście/dojazd. Przy drodze u wlotu na obszar kamieniołomu nielegalnie składuje się śmieci. Ściany odsłonięcia są w większości zarośnięte i miejscami zapełźnięte. Bujna roślinność (głównie wysokie drzewa) uniemożliwiają podejście do ścian. |
| 10. Ocena atrakcyjności turystycznej: | |
| 11. Ocena atrakcyjności dydaktycznej: | |
| 12. Ocena atrakcyjności naukowej: | |
| 13. Ogólna ocena atrakcyjności obiektu: | Stanowisko w Janikowie jest unikatowym odsłonięciem geologicznym w skali kraju, znanym i opisywanym przez badaczy już w pierwszych dziesięcioleciach XX w. "Ze względu na swój charakter litologiczny i zawartość kopalnych szczątków organicznych reprezentują one wyjątkową w skali Polski fację osadów górnej kredy, nawiązującą bezpośrednio do wapieni opisanych z prowincji Touraine we Francji, jako jedna z litologicznych odmian stratotypu piętra turońskiego" (Alexandrowicz S.W., Alexandrowicz Z. 2004). W janikowskim kamieniołomie przez lata eksploatowano surowiec skalny. Zachowały się tu ślady górnictwa sięgające najprawdopodobniej epoki kamienia, kiedy to z wapieni pozyskiwano konkrecje krzemienne. Od XVII w. w Janikowie działa znany ośrodek kamieniarski, wykorzystujący miejscowe wapienie o parametrach umożliwiających zastosowanie głównie do celów rzeźbiarskich. |
| 14. Pozostałe uwagi: | brak |
| 1. Regiony strukturalne Polski: | |
| 2. Wiek geologiczny: | |
| 3.1 Litologia: |
- Wapienie
- Czerty, rogowce, krzemienie
|
| 3.2 Forma rzeźby terenu: | |
| 3.3 Geneza: | |
| 4. Opis geostanowiska: | Pierwsze stanowisko tzw. wapienia janikowskiego w kamieniołomie Janików. Jest to miejsce najwcześniejszej eksploatacji surowca, o czym świadczy stan zachowania obiektu tj. zwietrzała powierzchnia ścian oraz bujna, wysoka roślinność porastająca zbocza i podnóże wyrobiska. Odsłonięcie ma formę półkola, w którym widoczne są wysokie do kilkunastu metrów, częściowo zapełźnięte ściany organodetrytycznych wapieni z krzemieniami wieku turońskiego. Skały te w głównej mierze tworzą pokruszone szkielety mszywiołów i szkarłupni (liliowców), którym towarzyszą fragmenty muszli mięczaków (ostryg) i ramienionogów. Wapienie zawierają również domieszkę terygenicznego kwarcu, glaukonitu i spikul gąbek stanowiących źródło krzemionki dla konkrecji krzemiennych. Sporadycznie znajdowane są w nich inoceramy i jeżowce. W sukcesji skalnej występują czarne krzemienie, tworzące przeważnie oddzielne poziomy między ławicami wapieni. Na podstawie otwornic kompleks datuje się na przełom środkowego i górnego turonu (por. geostanowiska Janików 2, Janików 3). |
| 1. Opracowanie: |
- Lidia Adach
- Michalina Ścibisz
|
| 2. Aktualizacje: |
brak aktualizacji |
| Autor | Tytuł | Publikacja | Rok wydania | Uwagi | ISBN | | Złonkiewicz Z. | Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1: 50 000, arkusz Ożarów (819) | Państwowy Instytut Geologiczny | 1992 | | | | Złonkiewicz Z. | Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, arkusz Ożarów (819) | Państwowy Instytut Geologiczny | 1994 | | | | Alexandrowicz S.W., Alexandrowicz Z.. | Wapienie janikowskie – specyficzna facja turonu (górna kreda) w Polsce | Chrońmy Przyrodę Ojczystą 60, 6: 55-69 | 2004 | | | | Walaszczyk I. | Turonian through Santonian deposists of the Central Polish Uplands; their facies development, inoceramid paleontology and stratigraphy | Acta Geologica Polonica 42,1-2:1-122 | 1992 | | | | Walaszczyk I., Cieśliński S., Sylwestrzak H. | Selected geosites of Cretaceous deposits in Central and Eastern Poland | Special Papers of the Polish Geological Institute 2: 71-76 | 1999 | | | | Pożaryski W. | Jura i kreda między Radomiem, Zawichostem i Kraśnikiem | Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 46 | 1948 | | |
|
Φ: 50,868517 Δ: 21,714083