KDG: kamieniołom na Dybkowej Górze w Gnieździskach

Podgląd karty:

Drukuj

007011 : kamieniołom na Dybkowej Górze w Gnieździskach

Informacje ogólne Cechy fizyczne Stan aktualnyCharakterystyka geologicznaDokumentacja graficzna Opracowanie BibliografiaMapa Polski

1. Regiony strukturalne Polski:	obrzeżenie mezozoiczne Gór Świętokrzyskich
2. Wiek geologiczny:	jura środkowa jura górna kelowej oksford
3.1 Litologia:	Gezy Margle Wapienie
3.2 Forma rzeźby terenu:	wzgórze inne
3.3 Geneza:	antropogeniczna
4. Opis geostanowiska:	W północnych, zachodnich i wschodnich ścianach kamieniołomu odsłonięto utwory środkowojurajskie, należące do keloweju (fot. 1). Ich profil w kamieniołomie liczy przeszło 15 m miąższości. Wykształcone są w postaci piaszczystych margli krzemionkowych, z nieregulanymi jasno szarymi czertami (fot. 2). Krzemionka pochodzi od nagromadzonych licznych, mikroskopijnych krzemionkowych igieł gąbek, których udział w skale przekracza 50%. W świeżym przełamie skała jest jasnoszara, a wietrzejąc staje się brunatno żółta. Migracja roztworów na etapie diagenezy (wstępny etap przekształcania osadu w skałę), spowodowała nieregulane rozmieszczenie krzemionki i węglanu wapnia. W niektórych ławicach doprowadziło to do zmiany struktury z pierwotnej - warstwowej lub masywnej (pozbawionej warstwowań), na wtórną - bulastą, podkreślonej przez wietrzenie i szczególnie wyraźnie wyeksponowanej na zwietrzałych powierzchniach ścian skalnych (fot. 3). Stropowe powierzchnie zwietrzałych bloków, nagromadzonych u podnóża ścian, będące górnymi powierzchniami ławic, często urzeźbione są nieregularnymi zagłębieniami i pokryte śladami pełzania bezkręgowców po morskim dnie (fot. 4). W pionowym przekroju analogiczne systemy kanałowe, impregnowane krzemionką, wypreparowane zostały na zwietrzałych powierzchniach ścian skalnych (fot. 5). Utwory keloweju powstawały na morskim szelfie, w warunkach szybkiej transgresji. Nagromadzenia śladów działalności życiowej organizmów dennych dokumentują okresowe znaczne spowolnienie lub przerwy w gromadzeniu osadu. Wywołane były one szybkim przybywaniem powierzchni dna morskiego, za czym nie nadążała dostawa materiału osadowego. W południowo-zachodnim narożniku kamieniołomu (fot. 1) widoczne jest przejście od środkowojurajskiej sedymentacji piaszczysto-ilasto-węglanowej (piaszczystych margli krzemionkowych z igłami gąbek) do - charakterystycznej dla jury górnej - sedymentacji węglanowej (wapieni), okresowo ilasto-węglanowej (margli). Zmiana ta nastąpiła w obrębie jednej ławicy - warstwy skalnej o miąższości około 60 cm (fot. 6). Widoczna miejscami jej wewnętrzna "struktura bulasta" (fot. 3), jest efektem procesów diagenetycznych. W jasnoszarych wapieniach tworzących górną część ławicy, tak jak w warstwach nadległych, obserwuje się: 1- struktury gąbkowe, z charakterystyczną siateczkową budową wewnętrzną (fot. 7); 2 - smużyste struktury sinicowe (stromatolity), często z drobnym warstwowaniem (fot. 8); 3 - liczne drobne plamki, tzw. tuberoidy, będące strukturami pozostawionymi przez gnijące ciała gąbek i cyjanobakterie. Ponadto stosunkowo licznie napotkać można drobne amonity, belemnity i muszle ramienionogów (fot. 9). W południowej ścianie kamieniołomu, w niższej części profilu o miąższości 2,5 metra, odsłonięte są ławice jasnoszarych wapieni z licznymi smużystymi strukturami gąbkowymi (fot. 10) i drobnymi plamkami tuberoidowymi. Wyższą część profilu, o miąższości blisko 10 metrów, tworzą jasnoszare wapienie, zbudowane z kopalnego mułu węglanowego, w skale mającego postać drobnokrystalicznego kalcytu. Spotyka się w nich kuliste konkrecje jasnoszarych krzemieni o średnicy kilku centymetrów. Wapienie te są pozbawione skamieniałości i struktur biogenicznych, charakterystycznych dla niższej części profilu. Wietrzenie ujawniło poziome warstwowanie ławic wapiennych (fot. 11), uformowane pod wpływem prądów dennych, a ponadto trudno dostrzegalne, pionowe ślady kanałów mieszkalnych, wykonanych przez bezkręgowce w przydennej warstwie wapiennego osadu (Pieńkowski et. al. 2008). W nadległych paru metrach profilu, gdzie odsłonięte są najmłodsze warstwy skalne, w wapieniach obserwuje się stopniowy powrót struktur gąbkowych i plam tuberoidowych.

Kliknij na zdjęciu aby obejrzeć je w powiększeniu.

Zdjęcia	Tytuł	Autor	Data wyk.
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 1. Kamieniołom na Dybkowej Górze w Gnieździskach. Widok od południowego wschodu. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 2014-09-26	Fot. 1. Kamieniołom na Dybkowej Górze w Gnieździskach. Widok od południowego wschodu.	Złonkiewicz Zbigniew	2014-09-26
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 2. Utwory keloweju - jasnoszare margle krzemionkowe z nieregularnymi czertami. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 2014-09-26	Fot. 2. Utwory keloweju - jasnoszare margle krzemionkowe z nieregularnymi czertami.	Złonkiewicz Zbigniew	2014-09-26
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 3. Warstwa bulasta margli krzemionkowych w najwyższej części profilu keloweju. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 2014-09-26	Fot. 3. Warstwa bulasta margli krzemionkowych w najwyższej części profilu keloweju.	Złonkiewicz Zbigniew	2014-09-26
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 4. Ślady pełzania bezkręgowców po morskim dnie, uwiecznione na górnej powierzchni ławicy margli krzemionkowych keloweju. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 2014-09-26	Fot. 4. Ślady pełzania bezkręgowców po morskim dnie, uwiecznione na górnej powierzchni ławicy margli krzemionkowych keloweju.	Złonkiewicz Zbigniew	2014-09-26
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 5. Wypreparowane na ścianie skalnej, impregnowane krzemionką, wypełnienia kanałów wydrążonych w osadzie przez bezkręgowce. Margle keloweju. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 2014-09-26	Fot. 5. Wypreparowane na ścianie skalnej, impregnowane krzemionką, wypełnienia kanałów wydrążonych w osadzie przez bezkręgowce. Margle keloweju.	Złonkiewicz Zbigniew	2014-09-26
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 6. Kontakt margli krzemionkowych keloweju i wapieni oksfodu w obrębie jednej ławicy. Południowo-zachodni narożnik kamieniołomu, ściana zachodnia.. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 2014-09-26	Fot. 6. Kontakt margli krzemionkowych keloweju i wapieni oksfodu w obrębie jednej ławicy. Południowo-zachodni narożnik kamieniołomu, ściana zachodnia..	Złonkiewicz Zbigniew	2014-09-26
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 7. Struktury gąbkowe z charakterystyczną siateczkową budową wewnętrzną. Wapienie oksfordu. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 2014-09-26	Fot. 7. Struktury gąbkowe z charakterystyczną siateczkową budową wewnętrzną. Wapienie oksfordu.	Złonkiewicz Zbigniew	2014-09-26
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 8. Smużyste, warstwowane struktury sinicowe (stromatolity) oraz drobne struktury plamiste (tuberoidy), pozostawione przez gnijące gąbki i cyjanobakterie. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 2014-09-26	Fot. 8. Smużyste, warstwowane struktury sinicowe (stromatolity) oraz drobne struktury plamiste (tuberoidy), pozostawione przez gnijące gąbki i cyjanobakterie.	Złonkiewicz Zbigniew	2014-09-26
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 9. W wapieniach i marglach na pograniczu keloweju i oksfordu licznie występuje fauna szkieletowa: A- amonity, B - ramienionogi, C - belemnity. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 2014-09-26	Fot. 9. W wapieniach i marglach na pograniczu keloweju i oksfordu licznie występuje fauna szkieletowa: A- amonity, B - ramienionogi, C - belemnity.	Złonkiewicz Zbigniew	2014-09-26
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 10. Smużyste struktury gąbkowe w wapieniach oksfordu, wypreparowane przez wietrzenie. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 2014-10-07	Fot. 10. Smużyste struktury gąbkowe w wapieniach oksfordu, wypreparowane przez wietrzenie.	Złonkiewicz Zbigniew	2014-10-07
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 11. Poziome warstwowanie wapieni uformowane pod wpływem prądów dennych. Wapienie oksfordu. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 2014-10-07	Fot. 11. Poziome warstwowanie wapieni uformowane pod wpływem prądów dennych. Wapienie oksfordu.	Złonkiewicz Zbigniew	2014-10-07

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Zauważone błędy prosimy zgłaszać w Systemie Śledzenia Zagadnień CBDG - projekt: Geostanowiska CRGP 2.0, Kategoria: Geostanowiska WWW v. 2.3.20