| 1. Nazwa obiektu: |
Dolny wapień muszlowy w Wolicy
|
| 2. Typ obiektu: |
odsłonięcie geologiczne sztuczne
|
| 3. Współrzędne GPS: |
Φ:
50° 45' 03,210"
Δ:
20° 29' 28,180"
|
| 4. Przynależność administracyjna: |
- świętokrzyskie - kielecki - Chęciny
|
| 4.1 Miejscowość: |
Wolica
|
| 5. Kraina geograficzna: |
|
| 6. Opis lokalizacji obiektu: |
Z drogi nr 7 w Tokarni na południowy wschód w kierunku Wolicy i Łukowej. Za torami kolejowymi w lewo, w ulicę Kolejową. Po 400 m w prawo, w ulicę Siedlecką. Z niej w pierwszą w lewo (ulica Mała). Nią 250 m do przepustu. Tuż przed nim droga w prawo do kamieniołomu. Nią pieszo120 m.
|
| 7. Forma własności terenu: |
samorząd
|
| 8. Nr i nazwa arkusza mapy: |
850 Chęciny
|
| 1. Długość: | do: 180 m |
| 2. Szerokość: | do: 100 m |
| 3. Wysokość: | do: 15 m |
| 4. Powierzchnia: | brak |
| 5. Objętość: | brak |
| 6. Wysokość n.p.m.: | 225 m |
| 7. Inne mierzalne cechy: | brak |
| 1. Forma własności obiektu: | samorząd |
| 2. Status: | poza obszarem chronionym |
| 3. Status - uwagi: | brak |
| 4. Stan zachowania obiektu: |
- wymaga prac konserwacyjnych
|
| 5. Położenie | na uboczu |
| 6. Dostępność: | dostęp utrudniony |
| 7. Ekspozycja: | wymagający przygotowania do ekspozycji |
| 8. Ranga obiektu: | krajowa |
| 9. Uwagi o położeniu i dostępności: | brak |
| 10. Ocena atrakcyjności turystycznej: | |
| 11. Ocena atrakcyjności dydaktycznej: | |
| 12. Ocena atrakcyjności naukowej: | |
| 13. Ogólna ocena atrakcyjności obiektu: | brak |
| 14. Pozostałe uwagi: | brak |
| 1. Regiony strukturalne Polski: |
- obrzeżenie mezozoiczne Gór Świętokrzyskich
|
| 2. Wiek geologiczny: | |
| 3.1 Litologia: |
- Wapienie
- Wapienie organodetrytyczne
|
| 3.2 Forma rzeźby terenu: | |
| 3.3 Geneza: | |
| 4. Opis geostanowiska: | Wolica
Kamieniołom w Wolicy to największe i najbardziej spektakularne odsłonięcie utworów wapienia muszlowego w Górach Świętokrzyskich. Dostępna bezpośrednim obserwacjom (choć nie bez trudności) jest tu pokaźna część dolnego wapienia muszlowego.
Najstarsze skały odsłaniają się w północnej ścianie kamieniołomu. Dominują tu rozmaite odmiany wapieni gruzłowych. Są to wapienie, w których w nieostry sposób mniej lub bardziej zaokrąglone, kilku- kilkunastocentymetrowe partie skały zwykle jaśniejsze otoczone są (opłynięte) przez laminy wapieni wyraźnie ciemniejszych, zawierających więcej materiału ilastego (którego we wszystkich wapieniach jest zwykle jakaś domieszka). Wśród wapieni gruzłowych obecne są przeławicenia wapieni ziarnistych cienkoławicowych zawierających pokruszone skorupy małżów , ramienionogów i ślimaków oraz nagromadzenia członów liliowców. Tak wykształcone utwory złożone z wapieni gruzłowych i ziarnistych znane są szeroko z południa i zachodu Gór Świętokrzyskich. Wszędzie zajmują zbliżoną pozycję w profilu wapienia muszlowego. Określone zostały mianem warstw falistych.
We wschodniej ścianie kamieniołomu widoczne są jasnoszare wapienie średnio- i gruboławicowe bez widocznych składników (mikrytowe) z przeławiceniami rozmaitych wapieni ziarnistych zawierających okruchy i szkielety małżów, ślimaków , ramienionogów, liliowców. Napotkano kilka powierzchni ławic podrążonych kanałami powstałymi w wyniku ryjącej działalności jelitodysznych (Enteropneusta), które żyły masowo na ograniczonych przestrzeniach dna morskiego. Tak wykształcony zespół skalny złożony z dominujących wapieni mikrytowych przeławiconych ziarnistymi, z poziomami drążeń jelitodysznych i pojedynczymi cienkimi ławicami i bułami krzemieni (wyższa część profilu) określa się mianem warstw łukowskich. Ich odsłonięty w Wolicy pełny profil liczy 28 m miąższości.
W wyższej części ściany południowej odsłaniają się cienkoławicowe wapienie ziarniste przeławicone wapieniami mikrytowymi, gruzłowymi, muszlowcami (wapienie złożone w większości z całych lub w niewielkim stopniu pokruszonych skorup muszli, tu - głównie małżów i ramienionogów). Rarytasem są znalezione w Wolicy muszle łodzików i amonitów. W opisywanym zespole skalnym pospolite są krzemienie. Ta część profilu wapienia muszlowego o składzie wspomnianym powyżej otrzymała miano warstw z Plagiostoma striatum (od skałotwórczego występowania skorup tego małża).
Badania dużych skamieniałości znalezionych w Wolicy wykazały, że nie są one przydatne do precyzyjnego ustalenia wieku zawierających je osadów. Z pomocą w tej kwestii przyszły analizy mikroskamieniałości - bardzo niewielkich szczątków szkieletów zwierząt jakie pozostają po rozpuszczeniu wapienia w kwasie (w tym przypadku - octowym). Okazało się, że w tym co pozostaje po usunięciu CaCO3 znajdują się fosforanowe zębokształtne elementy wielkości dziesiątych części milimetra. Zbliżone kształtem występują w krótkim fragmencie profilu wapieni. W następnym zastępowane są innymi. Co ważne, to, że takie same „zęby” występują w analogicznym następstwie na rozległych obszarach Polski i Niemiec. Skamieniałości obdarzone takimi cechami nazywane są przewodnimi. Ich obecność w dowolnym profilu pozwala na ustalenie wieku tej jego części, w której występują. Tu przewodnimi okazały się zębokształtne konodonty. Wykorzystując ich występowanie ustalono, że zawierające je skały powstały w anizyku (starsza część środkowego triasu) 240 - 233 milionów lat temu. |
| 1. Opracowanie: |
|
| 2. Aktualizacje: |
brak aktualizacji |
| Autor | Tytuł | Publikacja | Rok wydania | Uwagi | ISBN | | Hakenberg Maciej | Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50000, arkusz Chęciny | Instytut Geologiczny | 1973 | | | | Hakenberg Maciej | Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski skali 1:50000, arkusz Chęciny | Instytut Geologiczny | 1974 | | | | Trammer Jerzy | Stratigraphy and facies development of the Muschelkalk in the south-western Holy Cross Mts | Acta Geologica Polonica, t., 25, nr 2. | 1975 | | |
|
Φ: 50,750892 Δ: 20,491161