KDG: Kamieniołom Sobków-Wierzbica (nieczynny)

Podgląd karty:

Drukuj

007550 : Kamieniołom Sobków-Wierzbica (nieczynny)

Informacje ogólne Cechy fizyczne Stan aktualnyCharakterystyka geologicznaDokumentacja graficzna Opracowanie BibliografiaMapa Polski

1. Regiony strukturalne Polski:	obrzeżenie mezozoiczne Gór Świętokrzyskich
2. Wiek geologiczny:	jura górna oksford kimeryd
3.1 Litologia:	Wapienie
3.2 Forma rzeźby terenu:	inne
3.3 Geneza:	antropogeniczna morska
4. Opis geostanowiska:	W stromych ścianach kamieniołomu, których wysokość dochodzi do 15 m (fot. 1), odsłonięte są uławicone wapienie, należące do dwu jednostek litostratygraficznych, wydzielanych w profilu górnej jury w tej części regionu świętokrzyskiego; "wapieni kredowatych" i "utworów znad wapieni kredowatych". Warstwy skalne zapadają pod kątem około 10 stopni ku południowemu zachodowi. Należą do najwyższego oksfordu lub najniższego kimerydu. Z powodu braku fauny amonitowej ich wiek nie został dotąd bliżej sprecyzowany. W odsłonięciach dominują białe wapienie, zbudowane wyłącznie z mikrytu, czyli drobnokrystalicznego węglanu wapnia (fot. 2). Pozostawiają na palcach biały pył, co spowodowało, że nadano im nazwę "wapienie kredowate". Nazwą tą objęto również całą jednostkę litostratygraficzną, złożoną z identycznie wykształconych utworów. W porównaniu z wapieniami z innych części profilu górnej jury są stosunkowo kruche. Charakteryzuje je mikroporowata struktura i brak skamieniałości. Budują wschodnią, zachodnią i większą część południowej ściany kamieniołomu. Atrakcją są kuliste konkrecje mikrytowe, o fantazyjnej, warstwowej budowie wenętrznej (fot. 3). Od typowych wapieni kredowatych odróżnia je beżowa barwa, brak mikroporowatej struktury i charakterystycznej cechy tj. brudzenia palców. Trudno jednoznacznie określić, czy powstanie konkrecji i jej struktura są wyłącznie efektem diagenetycznej koncentracji węglanu wapnia, czy przy okazji wykorzystana została jakaś pierwotna struktura biogeniczna (np. kopalna kolonia mikrobialna lub glonowa). W najwyższej partii (około 5 m) południowej ściany kamieniołomu odsłania się najniższa część "utworów znad wapieni kredowatych" (fot. 4). Tworzą ją ławice wapieni kredowatych, przewarstwiane białymi wapieniami ziarnistymi, które w różnym udziale zawierają zróżnicowaną domieszkę drobnoziarnistych ooidów (wapiennych kuleczek wielkości ziaren piasku), intraklastów (pokruszonych i powtórnie osadzonych, drobnych okruchów mułu wapiennego) oraz fragmentów kolonii koralowców i pokruszonych muszli mięczaków (fot. 5). Spotyka się też wapienie, w których w mikrytowo-ziarnistym tle występują rozmaite koralowce kolonijne (fot. 6, 7), krasnorosty i muszle małży (fot. 8). Odsłonięte wapienie powstały na przedpolu płytkowodnej platformy węglanowej, która w górnej jurze, od Lubelszczyzny wkraczała na obszar świętokrzyski i nidziański. Zachodziła na niej sedymentacja podobna do obserwowanej dziś np. na platformie bahamskiej. U podnóża płytkowodnej platformy węglanowej, w szelfowych środowiskach morskich gromadzony był miękki, drobnoziarnisty muł węglanowy, pochodzący z niszczenia organizmów szkieletowych (m. in. koralowców), które bujnie zasiedlały obszary płycizn. Intensywna dostawa osadu i jego niestabilność powodowały, że organizmom osiadłym na dnie trudno było się osiedlić. Muł ten został z czasem przekształcony w "wapienie kredowate". Wraz z postępującą rozbudową stref płytkowodnych, również na obszarze południowego obrzeżenia mezozoicznego Gór Świętokrzyskich, rozpoczęła się dostawa materiału ziarnowego (ooidów) i szkieletowego (muszle i ich fragmenty), pochodzącego z płycizn. Rozpoczęła się też kolonizacja dna przez organizmy osiadłe (koralowce, krasnorosty), których udział jest charakterystyczny dla "utworów znad wapieni kredowatych".

Kliknij na zdjęciu aby obejrzeć je w powiększeniu.

Zdjęcia	Tytuł	Autor	Data wyk.
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 1. Kruche "wapienie kredowate" w północno-wschodniej ścianie nieczynnego kamieniołomu Sobków-Wierzbica. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 26.01.2015	Fot. 1. Kruche "wapienie kredowate" w północno-wschodniej ścianie nieczynnego kamieniołomu Sobków-Wierzbica.	Złonkiewicz Zbigniew	26.01.2015
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 2. "Wapienie kredowate" - białe, monotonne, pozbawione skamieniałości, brudzące palce - dominują w odsłoniętym profilu. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 26.01.2015	Fot. 2. "Wapienie kredowate" - białe, monotonne, pozbawione skamieniałości, brudzące palce - dominują w odsłoniętym profilu.	Złonkiewicz Zbigniew	26.01.2015
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 3. Konkrecja wapienna o warstwowej strukturze, napotkana w "wapieniach kredowatych". AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 26.01.2015	Fot. 3. Konkrecja wapienna o warstwowej strukturze, napotkana w "wapieniach kredowatych".	Złonkiewicz Zbigniew	26.01.2015
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 4. Najwyższa część profilu, należąca do "utworów znad wapienie kredowatych", odsłonięta jest w południowej ścianie kamieniołomu. Charakteryzuje je obecność ławic wapieni ziarnistych, z koralowcami i muszlami małży. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 26.01.2015	Fot. 4. Najwyższa część profilu, należąca do "utworów znad wapienie kredowatych", odsłonięta jest w południowej ścianie kamieniołomu. Charakteryzuje je obecność ławic wapieni ziarnistych, z koralowcami i muszlami małży.	Złonkiewicz Zbigniew	26.01.2015
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 5. Wapieni ziarnisty, złożony z intraklastów wapiennych, ooidów i pokruszonych muszli małży i fragmentów kolonii koralowców (objaśnienia w tekście). AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 26.01.2015	Fot. 5. Wapieni ziarnisty, złożony z intraklastów wapiennych, ooidów i pokruszonych muszli małży i fragmentów kolonii koralowców (objaśnienia w tekście).	Złonkiewicz Zbigniew	26.01.2015
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 6. Kolonia koralowców. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 26.01.2015	Fot. 6. Kolonia koralowców.	Złonkiewicz Zbigniew	26.01.2015
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 7. Fragment kolonii koralowców, plamiste okruchy kolonii mikrobialnych i muszle małży, tkwiące w drobnoziarnistym mule wapiennym. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 26.01.2015	Fot. 7. Fragment kolonii koralowców, plamiste okruchy kolonii mikrobialnych i muszle małży, tkwiące w drobnoziarnistym mule wapiennym.	Złonkiewicz Zbigniew	26.01.2015
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 8. Muszla małża z rodzaju przegrzebków (Pecten), uwięziona w drobnoziarnistym mule wapiennym. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 26.01.2015	Fot. 8. Muszla małża z rodzaju przegrzebków (Pecten), uwięziona w drobnoziarnistym mule wapiennym.	Złonkiewicz Zbigniew	26.01.2015

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Zauważone błędy prosimy zgłaszać w Systemie Śledzenia Zagadnień CBDG - projekt: Geostanowiska CRGP 4.0, Kategoria: Geostanowiska WWW v.2.5.0