KDG: Góra Miedzianka

Informacje ogólne Cechy fizyczne Stan aktualnyCharakterystyka geologicznaDokumentacja graficzna Opracowanie BibliografiaMapa Polski

1. Regiony strukturalne Polski:	masyw paleozoiczny Gór Świętokrzyskich (masyw świętokrzyski)
2. Wiek geologiczny:	żywet fran
3.1 Litologia:	Wapienie
3.2 Forma rzeźby terenu:	wzgórze
3.3 Geneza:	plutoniczna (głębionowa) morska tektoniczna
4. Opis geostanowiska:	Masyw Góry Miedzianki wieńczy paleozoiczny cokół Gór Świętokrzyskich na południowym zachodzie . Budują go jasnoszare, masywne, lokalnie gruboławicowe wapienie środkowego i górnego dewonu - żywetu i franu (375-390 mln lat), reprezentujące warstwy sitkowczańskie i ogniwo wapienia masywnego z Kadzielni. Znaleźć w nich można skamieniałości stromatoporoidów, koralowców, ramienionogów, małży, rzadziej głownonogów - goniatytów. Skały te odsłaniają się one w wielu miejscach na zboczach góry i budują jej trójwierzchołkowy szczyt (fot. 3, 5, 7). Lokalnie, w lejach i kieszeniach krasowych na połdniowym zboczu góry, spotakć można także młodsze osady górnego dewonu - famenu (360-375 mnl lat), wykształcone jako ciemnoszare margle łupkowe z fauną głowownogów, tzw. wapienie cheilocerasowe. Natomiast w ścianie zachodniej kamieniołomu po południowo-wschodniej części góry (tzw. Kamieniołom Łaszczyńskich), niedaleko od Muzealnej Izby Górnictwa Kruszcowego, z której na szczyt przez ten kamieniołom, prowadzi oznakowana ścieżka geologiczna, odsłaniają się wiśniowe łupki margliste famenu, reprezentujące poziom woklumeriowy górnego famenu (fot. 11). Idąc tą ścieżką z kamieniołomu na północ, dochodzimy do miejsca, skąd wydobywano piasek. Jest to fragment rozległej pokrywy piaszczystej (taras kemowy), naniesionej przez wody topniejącego lodowca (tzw. osady fluwioglacjalne) w czasie zlodowacenia południowopolskiego. Pokrywa ta na Miedziance znajduje się bardzo wysoko, gdyż sięga prawie 320 m. Dalej ścieżka prowadzi nas na grań Miedzianki (fot. 12), skąd roztacza się rozległa panorama zachodniej części Gór Świętokrzyskich. Na północy widoczny jest Padół Strawczyński, zamknięty wałem Pasma Oblęgorskiego, wypełniony osadami triasu. W kierunku północno-wschodnim i wschodnim ciągną się pasma górskie, zbudowane ze skał paleozoicznych (fot. 13) a otaczjące od południa i zachodu wzgórza i doliny zbudowane ze skał mezozoicznych, gł. górnojurajskich (fot. 6). Wapienny masyw Miedzianki jest silnie skrasowiały. Krążąca wśród wapieni woda rozpuszczała je i usuwała substancję węglanową, w wyniku czego powstał podziemny system kanałów, kieszeni i komór krasowych (fot. 13, 14), wypełnianych napławianym piaskiem, mułkiem i czerwonym iłem rezidulanym, tworzacym się z rozpuszczania wapienia. Krasowe wypełnienia zawierają kruszczce miedzi - gł. zasadowe węglany: zielony malachit [Cu2OH2CO3] i niebieski azuryt [Cu3OH2(CO3)2] zwany tez lazurem (fot. 14). Są to minerały wtórne, tworzące złoża krasowe. Powstały one w wyniku przemian pierwotnych, hydrotermalnych, siarczkowych złóż miedzi, które po utlenieniu i przemieszczeniu w postaci rozpuszczonej w roztworach, znalazły się w obrębie krasowych glin i pustek. Minerałami rud pierwotnych były gł. siarcznki miedzi i pierwiastków towarzyszących, takie jak: chalkozyn [Cu2S], kowelin [CuS], chalkopiryt [CuFeS2], miedziankit [2Cu3AsS3•ZnS], galena [PbS2] czy gersdorfit [NiAsS]. Kruszce te, w postaci skupień i wpryśnięć, wystepują w żyłach kalcytowych [CaCO3] (fot. 15), rzadziej barytowych [BaSO4], tnących wapienie dewońskie. Żyły te powstaly w wyniku wytrącania się minerałów z roztworów hydrotermalnych wędrujących spękaniami z głębi Ziemi. Spękania te powstały w czasie ruchów tektonicznych orogenezy waryscyjskiej, zwanej też hercyńską, w późnym karbonie- wczesnym permie (ok. 270-325 mln lat). Od dawien dawna złoże miedzi w Miedziance było eksploatowane. Udokumentowane źródła sięgają XIV-XV w., jednakże są przesłanki wskazujące na wydobycie już na przełomie XIII/XIV w. a być może nawet znacznie wcześniejsze, w okresie rzymskim (II w n.e.). Z przerwami eksploatacjia i eksploracja złoża trwała do 1954 r. Śladami tej eksploatacji są sztolnie i szyby przecinające górę (fot. 16-18) oraz zagłębienia po płytszych szybikach w południowo-zachodnim zboczu Miedzianki, zwane "Księżycowym polem" (fot. 19).

Kliknij na zdjęciu aby obejrzeć je w powiększeniu.

1. Nazwa obiektu:	Góra Miedzianka
2. Typ obiektu:	elementy rzeźby - formy denudacyjne
3. Współrzędne GPS:	Φ: 50° 50' 47,700" Δ: 20° 21' 36,600"
4. Przynależność administracyjna:	świętokrzyskie - kielecki - Chęciny
4.1 Miejscowość:	Miedzianka
5. Kraina geograficzna:	Góry Świętokrzyskie
6. Opis lokalizacji obiektu:	Do rezerwatu i geostanowiska Góra Miedzianka można dojechać z Chęcin, z górnego rynku ulicą Małogoską na zachód. Przejeżdżamy skrzyżowanie z drogą krajową 762 na wprost i przez miejscowości Gościniec, Podpolichno, Polichno dojeżdżamy do wsi Miedzianka, nad którą po prawej (północnej stronie wznosi się Góra Miedzianka. Na wsi początku odchodzi w prawo, na pólnoc wąska, asfaltowa droga, ktora zaprowadzi nas do Muzealnej Ibzy Górnictwa Kruszcowego (MIZKG). Tam zostawiamy samochód i idziemy na zachód do rezerwatu. Można także przejechać całą wieś Miedziankę i nan jej końcu, za ostrym zakrętem w prawo, wysiąść z samochodu i wejść na zachodnie zbocze góry Miedzianki, skąd żółty szlak doprowadzi na szczyt Miedzianki. Inna droga prowadzi z Piekoszowa przez Rykoszyn, Lesicę, Ostrówkę i Zajączków. Na poczatku wsi Zajączków skręcamy w lewo, na wschód i pojeżdżamy do MIGK.
7. Forma własności terenu:	skarb państwa
8. Nr i nazwa arkusza mapy:	814 Piekoszów

1. Długość:	od: 900 m
2. Szerokość:	od: 600 m
3. Wysokość:	od: 60 m do: 70 m
4. Powierzchnia:	brak
5. Objętość:	brak
6. Wysokość n.p.m.:	355 m
7. Inne mierzalne cechy:	brak

1. Forma własności obiektu:	skarb państwa
2. Status:	chroniony
3. Status - uwagi:	rezerwat przyrody Góra Miedzianka, utworzony w 1958 r.
4. Stan zachowania obiektu:	zadowalający
5. Położenie	na szlaku turystycznym
6. Dostępność:	łatwo dostępny
7. Ekspozycja:	dobrze wyeksponowany
8. Ranga obiektu:	krajowa
9. Uwagi o położeniu i dostępności:	Rezerwat Góra Miedzianka znajduje się na żółtym, pieszym szlaku turystycznym i niebieskim, rowerowym szlaku turystycznym. Jest punktem Świętokrzyskiego Szlaku Archeo-Geologicznego (fot. 8).
10. Ocena atrakcyjności turystycznej:
11. Ocena atrakcyjności dydaktycznej:
12. Ocena atrakcyjności naukowej:
13. Ogólna ocena atrakcyjności obiektu:	Jest to unikatowe w skali Polski geostanowisko, ze względu na jego wielorakie walory przyrodniczo-kulturowe. Dodatkową atrakcją jest Muzealna Izba Górnictwa Kruszcowego, powstała w 2008 r. (fot. 9, 10).
14. Pozostałe uwagi:	brak

Zdjęcia	Tytuł	Autor	Data wyk.
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 1. Wejście do wyrobisk kopalni miedzi we wschodniej części wzgórza. AUTOR: Romanek Andrzej DATA WYKONANIA: 2009-11-20	Fot. 1. Wejście do wyrobisk kopalni miedzi we wschodniej części wzgórza.	Romanek Andrzej	2009-11-20
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 2. Jedno z wejść do wyrobisk kopalni miedzi we wschodniej części wzgórza. AUTOR: Romanek Andrzej DATA WYKONANIA: 2009-11-20	Fot. 2. Jedno z wejść do wyrobisk kopalni miedzi we wschodniej części wzgórza.	Romanek Andrzej	2009-11-20
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 3. Skalista grań szczytowa zbudowana z wapieni żywetu - franu. AUTOR: Romanek Andrzej DATA WYKONANIA: 2009-11-20	Fot. 3. Skalista grań szczytowa zbudowana z wapieni żywetu - franu.	Romanek Andrzej	2009-11-20
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 4. Hałda po austriackich robotach poszukiwawczych. AUTOR: Romanek Andrzej DATA WYKONANIA: 2009-11-20	Fot. 4. Hałda po austriackich robotach poszukiwawczych.	Romanek Andrzej	2009-11-20
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 5. Skałkowe formy wapieni dewońskich. AUTOR: Romanek Andrzej DATA WYKONANIA: 2009-11-20	Fot. 5. Skałkowe formy wapieni dewońskich.	Romanek Andrzej	2009-11-20
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 6. Grań. Na drugim planie Wzgórza Polichniańskie. AUTOR: Romanek Andrzej DATA WYKONANIA: 2009-11-20	Fot. 6. Grań. Na drugim planie Wzgórza Polichniańskie.	Romanek Andrzej	2009-11-20
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 7. Masyw Miedzianki z drogi do Zajączkowa. Widoczne skaliste partie podszczytowe. AUTOR: Romanek Andrzej DATA WYKONANIA: 2009-11-20	Fot. 7. Masyw Miedzianki z drogi do Zajączkowa. Widoczne skaliste partie podszczytowe.	Romanek Andrzej	2009-11-20
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 8. Miedzianka jako punkt Świętokrzyskiego Szlaku Archeo-Geologicznego. AUTOR: Mader Anna DATA WYKONANIA: 2017-11-14	Fot. 8. Miedzianka jako punkt Świętokrzyskiego Szlaku Archeo-Geologicznego.	Mader Anna	2017-11-14
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 9. Średniowieczny górnik przy pracy. Instalacja w Muzealnej Izbie Górnictwa Kruszcowego w Miedziance. AUTOR: Złonkiewicz Zigniew DATA WYKONANIA: 2017-11-14	Fot. 9. Średniowieczny górnik przy pracy. Instalacja w Muzealnej Izbie Górnictwa Kruszcowego w Miedziance.	Złonkiewicz Zigniew	2017-11-14
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 10. Sala ekspozycyjna Muzealnej Izby Górnictwa Kruszcowego w Miedziance. AUTOR: Mader Anna DATA WYKONANIA: 2017-11-14	Fot. 10. Sala ekspozycyjna Muzealnej Izby Górnictwa Kruszcowego w Miedziance.	Mader Anna	2017-11-14
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 11. Silnie zaangazowane tektonicznie łupki margliste poziomu woklumeriowego (górny famen) widoczne w zachodniej ścianie Kamieniołomu Łaszczyńskich. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 2017-11-14	Fot. 11. Silnie zaangazowane tektonicznie łupki margliste poziomu woklumeriowego (górny famen) widoczne w zachodniej ścianie Kamieniołomu Łaszczyńskich.	Złonkiewicz Zbigniew	2017-11-14
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 12. Grań Miedzianki, zbudowana z wapieni górnego dewonu (franu) z widokiem na zachodnią kulminację. AUTOR: Mader Anna DATA WYKONANIA: 2017-11-14	Fot. 12. Grań Miedzianki, zbudowana z wapieni górnego dewonu (franu) z widokiem na zachodnią kulminację.	Mader Anna	2017-11-14
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 13. Panorama, rozciągająca się ze środkowego szczytu Miedzianki w kierunku północno-wschodnim. Na bliższym planie widoczne wyrobisko kamieniołomu Ostrówka, w którym wydobywane sa wapienie środkowego i górnego dewonu. Na dalszym planie, od prawej: Góra Zamkowa z ruinami zamku w Chęcinach, obniżenie Doliny Chęcińskiej, Góry Skibskie, Góra Zelejowa, obniżenie Doliny Zelejowskiej (w tle Pasmo Posłowickie), Bukowa Góra i zachodnia część Pasma Zgórskiego. AUTOR: Mader Anna DATA WYKONANIA: 2017-11-14	Fot. 13. Panorama, rozciągająca się ze środkowego szczytu Miedzianki w kierunku północno-wschodnim. Na bliższym planie widoczne wyrobisko kamieniołomu Ostrówka, w którym wydobywane sa wapienie środkowego i górnego dewonu. Na dalszym planie, od prawej: Góra Zamkowa z ruinami zamku w Chęcinach, obniżenie Doliny Chęcińskiej, Góry Skibskie, Góra Zelejowa, obniżenie Doliny Zelejowskiej (w tle Pasmo Posłowickie), Bukowa Góra i zachodnia część Pasma Zgórskiego.	Mader Anna	2017-11-14
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 14. Mineralizacja malachitowa i azurytowa w formie powleczeń na wapieniu (zachodnia ściana Kamieniołomu Łaszczyńskich) AUTOR: Mader Anna DATA WYKONANIA: 2017-11-14	Fot. 14. Mineralizacja malachitowa i azurytowa w formie powleczeń na wapieniu (zachodnia ściana Kamieniołomu Łaszczyńskich)	Mader Anna	2017-11-14
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 15. Żyła kalcytu na zachodniej ścianie Kamieniołomu Łaszczyńskich. AUTOR: Mader Anna DATA WYKONANIA: 2017-11-14	Fot. 15. Żyła kalcytu na zachodniej ścianie Kamieniołomu Łaszczyńskich.	Mader Anna	2017-11-14
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 16. Szpara, w której znajduje się wylot Sztolni "Teresa" w zachodniej ścianie Kamieniołomu Łaszczyńskich. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 2017-11-14	Fot. 16. Szpara, w której znajduje się wylot Sztolni "Teresa" w zachodniej ścianie Kamieniołomu Łaszczyńskich.	Złonkiewicz Zbigniew	2017-11-14
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 17. Powleczenia malachitowe i azurytowe u wylotu Sztolni "Teresa". AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 2017-11-14	Fot. 17. Powleczenia malachitowe i azurytowe u wylotu Sztolni "Teresa".	Złonkiewicz Zbigniew	2017-11-14
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 18. Wylot Sztolni Łaszczyńskich na północnym zboczu Miedzianki. AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 2017-11-14	Fot. 18. Wylot Sztolni Łaszczyńskich na północnym zboczu Miedzianki.	Złonkiewicz Zbigniew	2017-11-14
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 19. Wylot Sztali "Antoni", przemianowanej na Sztolnię "Zofia" w zachodnim zboczu Miedzianki AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 2017-12-13	Fot. 19. Wylot Sztali "Antoni", przemianowanej na Sztolnię "Zofia" w zachodnim zboczu Miedzianki	Złonkiewicz Zbigniew	2017-12-13
TYTUŁ ZDJĘCIA: Fot. 20. Początkowy odcinek Sztolni "Antoni" AUTOR: Złonkiewicz Zbigniew DATA WYKONANIA: 2017-12-13	Fot. 20. Początkowy odcinek Sztolni "Antoni"	Złonkiewicz Zbigniew	2017-12-13

000867 : Góra Miedzianka