| 1. Nazwa obiektu: |
Ostańce gipsowe w Górkach
|
| 2. Typ obiektu: |
elementy rzeźby - formy denudacyjne
|
| 3. Współrzędne GPS: |
Φ:
50° 20' 53,090"
Δ:
20° 43' 51,020"
|
| 4. Przynależność administracyjna: |
- świętokrzyskie - buski - Wiślica (gm. wiejska)
|
| 4.1 Miejscowość: |
Górki
|
| 5. Kraina geograficzna: |
|
| 6. Opis lokalizacji obiektu: |
Z Buska Zdroju drogą 973 do Strożysk. Tu w prawo, na zachód, drogą 771. Blisko zachodniego krańca Strożysk w prawo, w kierunku Górek. Od wjazdu do wsi 1300 m i w lewo, w drogę ku widocznemu wzgórzu. Zaraz za jego szczytem, w rozcięciu drogi geostanowisko „Gipsy laminowane w Górkach”. Stąd około 150 m w dół. Dalej pieszo, na zachód, w kierunku widocznych małych górek gipsowych do geostanowiska „Ostańce gipsowe w Górkach.
|
| 7. Forma własności terenu: |
prywatna
|
| 8. Nr i nazwa arkusza mapy: |
917 Busko Zdrój
|
| 1. Długość: | do: 80 m |
| 2. Szerokość: | do: 30 m |
| 3. Wysokość: | do: 6 m |
| 4. Powierzchnia: | brak |
| 5. Objętość: | brak |
| 6. Wysokość n.p.m.: | 185 m |
| 7. Inne mierzalne cechy: | brak |
| 1. Forma własności obiektu: | prywatna |
| 2. Status: | poza obszarem chronionym |
| 3. Status - uwagi: | brak |
| 4. Stan zachowania obiektu: | |
| 5. Położenie | na uboczu |
| 6. Dostępność: | łatwo dostępny |
| 7. Ekspozycja: | dobrze wyeksponowany |
| 8. Ranga obiektu: | regionalna |
| 9. Uwagi o położeniu i dostępności: | brak |
| 10. Ocena atrakcyjności turystycznej: | |
| 11. Ocena atrakcyjności dydaktycznej: | |
| 12. Ocena atrakcyjności naukowej: | |
| 13. Ogólna ocena atrakcyjności obiektu: | brak |
| 14. Pozostałe uwagi: | brak |
| 1. Regiony strukturalne Polski: |
- zapadlisko przedkarpackie
|
| 2. Wiek geologiczny: | |
| 3.1 Litologia: | |
| 3.2 Forma rzeźby terenu: | |
| 3.3 Geneza: | |
| 4. Opis geostanowiska: | Na wschód od Wiślicy rozpościera się szeroki, płaski obszar doliny Nidy i jej dopływów wykorzystywany rolniczo i przeznaczony do budowy i utrzymania stawów hodowlanych. Znaczną część powierzchni tego obszaru zajmują iły późnomioceńskie zwane krakowieckimi. Są to najmłodsze skały mioceńskie na analizowanym obszarze. Obok nich występują piaski i mady różnowiekowych tarasów rzecznych. Ponad tą niezróżnicowaną rzeczno-rozlewiskowo-tarasową powierzchnię tu i ówdzie wystają niewysokie wzgórza. Przeważnie zbudowane są z gipsów, a więc skał starszych od otaczających ich iłów krakowieckich. Powstaje więc pytanie w jaki sposób znalazły się one na powierzchni i to w postaci wzgórz.
Badania współczesnych miejsc tworzenia się gipsów wykluczają sytuacje, w których na dnie słonego zbiornika dochodziłoby do powstania „rafy” gipsowej czyli wzgórza zbudowanego z gipsów, które następnie denudacja mogłaby odsłonić spod przykrycia iłami. Zatem gipsy „wysp” gipsowych mogą być jedynie rezultatem tektonicznego wydźwignięcia bloków skalnych ograniczonych uskokami. Tego rodzaju genezę mają gipsowe wzgórza Wiślicy, Gorysławic, Chotla Czerwonego, Górek i in.
W Górkach gipsowe wzgórze otoczone iłami krakowieckimi znajduje się na południe od wsi. Mieściło kiedyś bezpieczny tu przed powodzią dwór i zabudowania folwarku. Od południowej strony gipsowa „wyspa” Górek jest wyraźnie rozczłonkowana na niewielkie wzniesienia i obniżenia. Stanowią one przykład selektywnego niszczenia skał gipsowych, które doprowadziło do powstania drugorzędnych ostańców.
Jednym z nich jest niewielki, kilkudziesięciometrowej długości, kilkunastometrowej szerokości i sześciometrowej wysokości ostaniec gipsów szablastych reprezentujących pokaźny fragment dolnej części profilu gipsów Ponidzia.
Ze szczytu ostańca roztacza się rozległy widok na dolna część doliny Nidy. |
| 1. Opracowanie: |
|
| 2. Aktualizacje: |
brak aktualizacji |
| Autor | Tytuł | Publikacja | Rok wydania | Uwagi | ISBN | | Łyczewska J. | Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1: 50 000, arkusz Busko-Zdrój (917) | Państwowy Instytut Geologiczny | 1972 | | | | Kasprzyk A. | Litologia, zagospodarowanie i walory naukowo-krajoznawcze gipsów Ponidzia. | Chrońmy Przyrodę Ojczystą, tom 54, nr 5. | 1998 | | | | Bąbel Maciej, Olszewska-Nejbert Danuta | Gipsy Borkowa - badeńska sedymentacja ewaporatowa na Ponidziu. W: Góry Świętokrzyskie 25 najważniejszych odsłonięć geologicznych. | Wydział Geologii UW | 2012 | | 978-83-932617-1-0 | | Łyczewska J. | Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, arkusz Busko-Zdrój (917) | Państwowy Instytut Geologiczny. Warszawa. | 1972 | | | | Chwalik-Borowiec A. | Rzeźba terenu parków krajobrazowych Ponidzia | Świętokrzyskie i Nadnidziańskie Parki Krajobrazowe | 2013 | | 978-83-87900-33-5 |
|
Φ: 50,348081 Δ: 20,730839